Hans Bouwmeester
Herinneringen van Hans Bouwmeester, rechts in beeld op een foto uit 1982, aan zijn komst bij Schaakclub Utrecht in 1960 en de periode daarna. Uit het jubileumboek 100 jaar SCU.
‘Je bent hier’, sprak mijn oude strijdmakker Eduard Spanjaard, ‘in het gebouw voor C.S.B. Dat betekent Christelijke Sociale Belangen.’ Ik slikte even en, uiteraard, Eduard begreep onmiddellijk wat er in mij omging. Hij reageerde: ‘Dat zul je wel vreemd vinden en dat is het ook. Schaken is immers bepaald niet christelijk, zeker niet sociaal en het belang heb ik er nooit van ingezien.’ Het was in de zomer van het jaar onzes Heren 1960 dat ik mij als lid meldde van de befaamde S.C. Utrecht en mij op de clubavond vertoonde. In die jaren was Eduard Spanjaard de sterkste speler en Henk van Steenis was zijn belangrijkste rivaal. De laatste was in die jaren tevens voorzitter van de KNSB en als zodanig was hij veel in conflict met de betere Nederlandse schakers, in het bijzonder met Euwe.
Een foto van het CSB-gebouw anno 1960, gevestigd aan de Kromme Nieuwegracht 39. Tegenwoordig het CSB-zalencentrum.
Van Steenis had zo zijn ideeën over de hervorming van de wereld en van de schaakgemeenschap en hij beschikte over een onverwoestbaar doorzettingsvermogen. Op schaakgebied werd zijn inzicht niet vertroebeld door een grote kennis van zaken – zoals dat hij schaakbestuurders zeer vaak voor komt – en dat bezorgde hem vele vijanden. Dat was jammer, want, hoe men er ook over denken mocht, Van Steenis had hart voor zijn werk en geen moeite was hem ooit te veel. Daar kwam bij dat hij een goede tegenstander naar waarde wist te schatten en hij kon zaken van personen scheiden. In feite had ik groot respect voor hem en ik mocht hem evenzeer als zijn rivaal Eduard, die wat slimheid betreft uit hetzelfde hout gesneden was. De specialiteit van Spanjaard was de Schwindel; hij kon zijn staaltjes op dat gebied met allure demonstreren.
De jeugd was destijds in Utrecht niet sterk vertegenwoordigd en de instructie stond nog geheel in de kinderschoenen. De verhouding van de club met de KNSB en de BSG was in dat jaar tamelijk gespannen. Er was een conflict met BSG over een gestaakte wedstrijd – wegens mist, meen ik – tussen de tweede tientallen. Op een winteravond, voorafgaand aan de wedstrijd Utrecht 1 – BSG 1, heb ik de partijen tijdens een bespreking in de Bussumse Rozeboom tot een verzoening kunnen brengen en dat beschouw ik nog altijd als mijn belangrijkste Utrechtse wapenfeit. Ik was in die jaren een aanzienlijk onrustiger bezit van de schaakwereld dan nu het geval is.
Een andere aardige herinnering is de wedstrijd tussen Utrecht en de zogenaamde Rest. Hieraan is de volgende partij ontleend. Naar aanleiding van de slotstelling ging het verhaal dat mijn stelling rijp was voor capitulatie, maar ik had een vrij eenvoudige matcombinatie. Toen ik dat mijn tegenstander Verholt, Links een foto van Verholt uit begin zestiger jaren, meedeelde, zag hij het plotseling ook en gaf zich daarom gewonnen.
G. Verholt – H. Bouwmeester (10 september 1964)
1.d2-d4 d7-d5 2.c2-c4 d5xc4 3.Pg1-f3 Pg8-f6 4.Pb1-c3 a7-a6 5.a2-a4 Lc8-g4 6.e2-e3 e7-e6 .Lf1xc4 Pb8-d7 8.h2-h3 Lg4-h5 9.0-0 Lf8-d6 10.b2-b3 Dd8-e7 11.Lc1-b2 h7-h6 12.Lc4-e2 0-0 13.Pf3-d2 Lh5xe2 14.Dd1xe2 e6-e5 15.Pc3-e4 Pf6xe4 16.Pd2xe4 Ld6-b4 17
.De2-c4 Pd7-b6 18.De4-c2 e5xd4 Lb2xd4 Pb6-d5 20.Pe4-g3 g7-g6 21.Tf1-c1 c7-c6 22.Dc2-c4 Lb4-d6 23.Pg3-e2 Tf8-e8 24.Ld4-b2 De7-g5 25.Tc1-c2 Ta8-d8 26.Kg1-h1 Dg5-h5 27.e3-e4 Pd5-f4 28.e4-e5?
Verholt speelde altijd een gezond en ongecompliceerd schaak. Zijn zwakke punt was de berekening.
28… Pf4xe2 29.e5xd6 Td8xd6 30.Ta1-e1 Pe2-g3 31.Kh1-h2 Te8xe1 32.Dc4-c3 Pg3-f1 33.Kh2-g1 Pf1-d2 34.Kg1-h2 Pd2-f3 35.g2xf3 …
‘Het is mat in vier’, zei ik. Verholt keek even en antwoordde: ‘Je bedoelt 35… Th1?’ Ik knikte bevestigend en voor ik de zet kon uitvoeren, streek hij de vlag. Wij gaven elkaar de hand en onmiddellijk ging het verhaal rond dat Verholt schitterend gewonnen had. De wedstrijdleider noteerde zelfs een punt voor hem op het scorebord. Dat bleek gelukkig niet onherstelbaar.
Een foto van Hans Bouwmeester – vijftiger jaren.