Diep derde op het WK 2004!
Vincent Diepeveen
In het WK 2004 behaalde Diep een prachtig resultaat: derde achter Junior en Shredder. Vincents verslag over het WK, Israel, de verzengende hitte, het verschil tussen supercomputer en gewone computer en natuurlijk ook de partijen die gespeeld zijn.
Vincent Diepeveen, keihard meedenkend met de computer.
Kort dag
De laatste dag van het WK 2003, dat was zo rond 1 december 2003, werd aangekondigd op officiële manier dat het WK2004 zou plaatsvinden van 4 tot 12 juli 2004 in Ramat-Gan. Vanzelfsprekend kort dag. Effectief maar 6 maanden te gaan eigenlijk voor het volgende WK.
Ramat-Gan is een voorstad rondom Tel Aviv. Tel Aviv is een miljoenenstad en het kloppend hart van Israel. Ramat-Gan met tegen de 150.000 inwoners is ook beter bekend als de diamantstad. Er staan hoge torenflats en zelfs een paar wolkenkrabbers die onderling met elkaar verbonden zijn. De diamanthandel is dan ook niet gering met een jaarlijkse export van 52 miljard dollars uit Israel. De speellocatie was een universiteitsgebouw in de universiteit Bar-Islan. Dit lag toch een behoorlijk eindje verwijdert vanaf Ramat-Gan.
De speellocatie: het Gonda Brain Research Center.
Zo rond januari 2004 had ik al gecheckt wat de kosten van een vlucht richting Tel Aviv zou zijn en of er voor de bewuste data vluchten waren. Edoch, in de veronderstelling dat het nogal eens fiks kan stormen op een onnatuurlijke wijze in het Midden-Oosten, had ik het kopen van een ticket een paar maanden uitgesteld.
Dat kwam me duur te staan! Vandaar dat ik al aankwam des avonds 2 juli 2004, op de zaterdag was er geen vlucht meer te boeken zonder enorme omwegen via vreemdsoortige overstappen als Boekarest. Omid (Falcon) had me aangeraden om nooit en te nimmer de openbare bus te nemen en altijd een taxi te nemen, dus dat deed ik maar richting hotel, alwaar ik incheckte. Ook Frans Morsch (Fritz) en Gerd Isenberg (Isichess) waren al aanwezig. Waar we met zijn allen toch niet zo op voorbereid waren, was de overweldigende hitte daar, ook ‘s avonds. Een vochtig zeeklimaat met een graad of 34 – 38 is niet te harden.
Vlees!
Daar kwam nog bij dat op vrijdags avond zo rond een uur of 6 de Sabbath al begint. Nu hebben we in Nederland wat extremistische Christenen zoals hier in deze plaats (Veenendaal) die er gekke gewoonte op nahouden, in Israel komen daar nog de ‘koosjer’ wetten bij. Tot onze stomme geluk vonden wij een restaurant dat ook vlees serveerde en ook nog open was op de vrijdagavond. Achteraf bleek dit het enige niet-koosjere restaurant in heel Ramat-Gan te zijn die op de Sabbath bedient.
Vanzelfsprekend serveert zelfs een niet-koosjer restaurant daar geen varkensvlees. Er is in heel Israel geen varken te bekennen. Gelukkig wel lekkere spiesen van rundervlees.
De ochtend erop kwam dat koosjer probleem terug. Enige ‘vlees’ dat bij het ontbijt te verkrijgen was, waren gekookte eieren. Wat jam was er ook om op brood te doen. Melk was er niet elke dag, zeker niet op de sabbath.
De liften deden het ook erg raar op de Sabbath. De orthodoxe joden mogen tenslotte op de Sabbath geen enkel knopje indrukken. Dat betekent dus dat vanaf 16 hoog een speciaal aangewezen lift dus elke verdieping stopt en de deuren opent. “Sabbath service” heet dat. Die lift wil je niet nemen natuurlijk.
Na dit matige onbijt, wat vervolgens elke dag zou plaatsvinden, namen Frans, Gerd en ondergetekende een taxi naar het strand. Jaffa.
Het strand zag er mooi uit, wel veel rotsblokken voor het zandstrand begon, maar niet hinderlijk op het strand. Verrassend genoeg ook borden dat je nergens mag zwemmen in zee daar. Dat is op zich wel jammer, daar het niet te harden is in rond de 34 – 38 graden Celcius. Zonder uitzondering vielen wij dan ook heel hard neer. Gelukkig nog net op een barkrukje onder een soort van parasol waar tegen woekerprijzen een colaatje viel te bestellen. Erg opvallend in het straatbeeld van Tel Aviv is dat je haast geen politie noch militairen ziet. Na een zestal flessen water van 1,5 liter ingeslagen te hebben bij een Arabisch zaakje (20% van alle inwoners in Israel zijn Arabisch), namen wij vanzelfsprekend een taxi terug naar het hotel. In het hotel zat naast de receptioniste wel altijd een veiligheidsbeambte. Met pistool trekklaar. Ik moet eerlijk bekennen dat ik toch een andere voorstelling heb van een ‘vier-sterren hotel’. Ik denk dat ze één ster gekregen hebben wegens het hebben van een bewapende veiligheidsbeambte. Eén omdat ze Engelstalige receptionistes hebben en twee wegens het hebben van een zwembad op het dak en een fitness ruimte.
De alles verzengende hitte
Vanzelfsprekend hadden wij deze fitness ruimte niet nodig, daar een wandelingetje buiten in de verzengende hitte al genoeg is om kilo’s af te vallen. Continue water drinken is het devies.
Aanvankelijk vond ik de airconditioning overal in heel Tel Aviv ijskoud staan, maar zo tegen het einde van het toernooi begon ik de ijskoude airco’s daar enorm te waarderen, daar ze een prima tegengewicht vormen voor de extreme verzengende hitte buiten.
In Arizona en Nevada had ik gedurende een paar weken 40 – 45 C meegemaakt, maar dat was zeer dragelijk in vergelijking met 34 – 38 C in Tel Aviv. Wellicht is het water in de lucht de oorzaak. Een ander enorm verschil in het straatbeeld is naast de andere bouw van huizen en apartementen aldaar, toch wel de auto’s op straat. In een grote diamantstad had ik toch wat duurdere auto’s verwacht. Nu is Nederland ook niet bepaald een land dat bekend staat om dure en grote auto’s op straat, maar Israel is daar toch iets minder als Nederland. Misschien wel omdat ze principieel geen Duitse auto’s daar verkopen. Slechts een paar taxi’s en touristische bestelbusjes waren hele oude Mercedessen, andere Duitse auto’s daar nauwelijks gezien. Ook geen grote Amerikaanse auto’s. Omid David Tabibi hoorde ik later klagen over de dure benzineprijzen in Israel. Na een heel verhaal vroeg ik dus maar de prijs. Ongeveer 1 dollar per liter. Dat is dus 83 euro cent per liter 95 ongelood. Het is hier in NL momenteel rond de 1.28 euro per liter…
Dit taxitochtje naar het strand was dan ook voorlopig het einde van de eigen initiatieven om Tel Aviv te bekijken. Langer als drie minuten daar buiten lopen is vragen om problemen. Het is dan ook best wel logisch dat in de zomer daar niemand op straat zich begeeft. Slechts ‘s avonds komt de stad tot bloei. De Sabbath eindigt dan ook op zaterdagavond om 18:00 en de winkeltjes gaan dan open.
Met de bus …
Voor de opening gingen we met zijn allen in een grote bus naar een locatie elders in Tel Aviv. Een speciale locatie in Ramat-Gan alwaar er veel hapjes waren. Het waren allemaal inheemse gerechten dacht ik eerst, maar ik verwonderde me al over wie er achter al die kooktoestellen stonden. Nadat ik een schoteltje kreeg van een vriendelijk ogende jongeman, zei deze ineens:
“Ik ben Palestijn!”
Welnu, dat was even schrikken! De gehaktbal explodeerde gelukkig niet en smaakte prima. Na de hapjes en wat te drinken kregen we een serie toespraken in een andere zaal. Daar ik de toespraken zeer boeiend en erg origineel vond zal ik ze hier maar niet weergeven. Wel wil ik volstaan met op te merken dat het in Israel de gewoonte lijkt te zijn dat elke spreker eerst een hele waslijst aan namen afgaat en ze uitvoerig per persoon bedankt. Dat afwerken kostte dus algoritmisch gesproken O(n^2). Die waslijst vulde de avond heel aardig, daarna was er nog een leuk optreden van een lokale dansgroep.
De volgende ochtend vroeg in de bus gestapt met zijn allen. In dat opzicht dien ik de organisatie werkelijk een compliment te geven, want alles was geregeld in dat opzicht. Je komt beneden in de hotel lounge en kunt dan zo met zijn allen de bus in naar de toernooi hal. Keurig geregeld!
Bij de universiteit was de security van een ander niveau als ik tot dusverre in Tel Aviv had waargenomen. Stevige hekken rondom het hele terrein met militair prikkeldraad er bovenop. Om de zoveel meter kleine poortjes om het terrein binnen en uit te gaan en bij elke ingang een gewapende bewaker. Bij binnenkomst normaliter werd alles gecheckt, met name alle tassen van studenten die erin wilden komen werden in zijn geheel nagekeken.
Daar wij als geheel gezelschap arriveerden met naambordjes op uit een speciale bus, werden onze tassen niet gecontroleerd en konden we zo doorlopen. Zo ging dat elke dag. Wij speelden in het Gonda Brain Research Center wat natuurlijk weer een frisse naam is, maar in werkelijkheid huist er van bijna elk departement (informatica, natuurkunde, scheikunde, biomechanica etcetera) wel wat. Zo ook professor Netanyahu’s image processing groepje. De keuze om hier het WK te houden was dus een logische.
Op de deelnemersvergadering bleek weer zoals gewoonlijk dat de ICGA haar eigen reglementveranderingen en beslisingen genomen op de voorgaande deelnemersvergaderingen. Ach ja, iets uit 1995 voldoet wel hoor. Computerschaak is ook niet zo serieus te nemen, tenslotte zal de organisatie maar rond de 50.000 dollar aan kosten betalen om ‘t te organiseren: ‘organisatiekosten’. Wel is begrijpelijk dat zij die voor het eerst deelnemen dan enorm veel moeite hebben om alles te snappen, want enerzijds mogen een paar ervaren deelnemers uitleggen aan de organisatie wat ze voorheen in spelersbijeenkomsten besloten hadden, maar anderzijds moet dus aan nieuwe deelnemers die 3x uitgelegd worden daar het de eerste 2x nog reglementen uit 1995 betreft, de 2e keer een gegokte wijziging cq taal barriere die er tussenstaat en de 3e keer hoe de nieuwe plannen luiden. Dat neemt niet weg dat het altijd een smakelijk begin is.
De snelheid van de computers
Net zo min verrassend als dit was dat de top zes de op dit moment snelste hardware had weten te bemachtigen. Snelste zoals verwacht was Crafty met 4 processor AMD opteron 2.4Ghz, gevolgd door Fritz op een quad 2.2Ghz opteron. Diep en Shredder moesten het doen met een 4 processor opteron. Junior speelde op ‘geheime hardware’ zoals gewoonlijk, maar we vogelden al snel uit dat dit een quad opteron 2.2Ghz moest zijn. Aan het einde van het toernooi lieten ze zowaar los dat de geheime HP hardware op 2.2Ghz liep waarop ze speelden. Welnu, dat viel dus dit jaar mee. Falcon, Sjeng, SOS liepen op een AMD 64 single cpu. Ik dien daarbij op te merken dat Falcon zonder problemen een quad opteron had kunnen krijgen van HP, maar dat Falcon nog niet goed getest was parallel. Sjeng loopt al wel parallel, maar Gian-Carlos Pascutto had een A64 gekocht kort voor ict4 omdat dit fiks goedkoper was en hij Sjeng’s parallelle implementatie niet zo vertrouwde.
Waar ooit men enorm heen en weer sleepte met machines, dit WK bedienden opvallend veel personen de computer via internet. Zo telde ik de volgende remote spelende programma’s: Sos, Sjeng, Fritz, Crafty, Shredder en Diep.
Zoals al eerder vermeld, speelde Diep op een quad opteron. Hoewel de prijs van deze machines aanzienlijk lager ligt als dat ze voorheen kostten (voor 10.700 euro inclusief BTW in Duitsland kant en klaar te koop met vier snelle processors erin), duidelijk buiten mijn eigen budget. Eigenaar is Reimund Lutzenberger. Reimund is niet alleen fervent computerschaak hobbyist, in zijn vrije tijd heeft hij ook nog eens een correspondentieschaak server in elkaar gesleuteld. Zie www.chessfriend.com voor meer details. Er vallen daar zelfs geldprijzen met correspondentieschaak te verdienen. Vanzelfsprekend gebruikt hij deze prachtige machine ook hiervoor. Helaas had hij nog geen geweldige internetverbinding geregeld thuis, maar had hem zo lang bij de Deutsche Telekom geparkeerd.
Welnu, daar was ik minder tevreden over want de manier waarop die de zaak online doorverbonden was niet bepaald snel te noemen. Kort voor het WK had ik goed getest op deze machine en gezien dat ik hele zeeën van tijd kwijt raakte aan het bedienen van deze machine, dankzij de knullige JAVA interface die gebruikt werd (remotely anywhere). Andere interfaces gingen helaas niet daar niet alle interfaces door een intranet heen gebruikt kunnen worden.
Ik hoor u denken: “goh, is dat nu zo moeilijk voor remote interfaces om via een intranet te werken”. Nee hoor, dat is helemaal niet zo moeilijk en er zijn er vast veel die het kunnen. In de toekomst echter gaat dat mogelijk tot één gereduceerd worden, want sinds de softwarepatenten bestaan en binnenkort mogelijk ook in de EU in zwang komen kun je, als Sun dat wil, dus ook zo’n logische technologische verbetering niet aanbrengen. Gelukkig doet Sun hier helemaal niet moeilijk over momenteel, wat natuurlijk fijn is.
Vooralsnog was ik op het WK heel blij deze machine te kunnen gebruiken.
Het verschil met een supercomputer
Vorig jaar speelde Vincent op een supercomputer, namelijk de TERAS te Amsterdam. Hierboven een foto van deze TERAS.
Nu zullen velen onder u willen weten natuurlijk of dit beter is als een 512 processor supercomputer en waarom ik dit jaar niet weer probeerde om een grote machine te krijgen. Gezien de enorme hoeveelheid vragen die ik hierover gekregen heb, zal ik uitgebreid ingaan om het verschil tussen zo’n tot de verbeelding sprekende supercomputer van tientallen meters lang en een klein goedkoop pc’tje.
Het antwoord is dat de praktijk en de theorie verschillen met elkaar. Laten we eerst naar de theorie kijken. Wat we weten is dat de speedup van Diep op de supercomputer rond de 100 uit 460 was. Dat is rond de 21.7% speedup. Helaas heb ik geen enkel statistisch bewijs dat dit waar is. De enige test die ik namelijk kon doen om de speedup na te rekenen, daar kwam 100 uit 460 uit. Daar ben ik overigens heel tevreden mee, maar ik wil er dringend op wijzen dat statistische bewijzen ook erg lastig te verkrijgen zijn op zo’n machine. Het kost namelijk een uur om de partitie te starten. Dan kun je dus gaan rekenen op een stelling en outputs produceren. Gezien de enorme vertragingen overal, zul je toch wel enige uren moeten rekenen op een stelling. Dat betekent dus dat de bepaling voor slechts één versie van je programma of deze een redelijke speedup behaalt, dat dit dagen kost op zo’n supercomputer. Dan wil je het vervolgens single cpu gaan narekenen natuurlijk. Dat kost ook enorm veel tijd. Bij elkaar een enorm veelvoud als het spelen van een WK kost. Niet in de laatste plaats daar programmeren voor zo’n supercomputer anders is als voor een PC, dus dat dien je extra te testen. Toestemming krijgen voor het WK 2003 kostte bij elkaar 8 maanden. Je zit dus heel lang in onzekerheid wat voor een computerschaker niet te harden is. Dan krijg je 90.000 uur op papier waarvan 80.000 direct naar het WK zelf gaan. Het is dus een illusie dat je van de overheid genoeg systeemtijd krijgt om alles heel uitgebreid te testen op 512 processors, terwijl dit triviaal nodig is in een professionele competitie als het computerschaak.
Misschien is het een idee om dan te gaan spelen op een nieuwere supercomputer van de overheid? De officiële opgave van de bandbreedte latency van de altix3800 is 800 nanosecondes. Zie: http://www.linuxhpc.org/print.html?story=04/02/22/0284237. De officiële opgave van de bandbreedte latency van de origin3800 is 460 nanosecondes worstcase.
Kortom: gokken dat nieuwere overheidsmachines misschien wel enorm sneller zijn als de origin3800 is niet bij voorbaat waar. Zelfs met de meest optimistische commerciële berekening (zie link) is zo’n machine slechter in de bandbreedte, laat staan datgene wat belangrijk is voor het computerschaak (random access latency= de tijd die het kost om de score van een schaakstelling van een verre cpu af te halen; want je wilt een exponentiële vertraging vermijden door cpu’s niet voor niets meerdere malen dezelfde stelling uit te laten rekenen).
Daar er toch nooit tests zullen zijn wat nu wel de speedup is ga ik maar uit van die ene meting van 21.7% efficiency speedup in het vervolg bij Diep. Houd er rekening mee dat bij nieuwere machines het wel eens de wortel eruit zou kunnen zijn wegens bovenstaande factoren.
Als we dan optimistisch voor TERAS berekenen wat de snelheid is in gigaherz: 460 processors * 21.7% * 0.5Ghz = 100 * 0.5 = 50Ghz. De opteron processor is bijna 2x sneller per Ghz. Dus uitgedrukt in opteron Ghz is dit 25Ghz. Kortom met veel hard werk is de worst case performance van deze machine 25Ghz. Dat is natuurlijk enorm veel Ghz geweld.
Hoe ver komt een pc’tje anno 2004? De gemiddelde speedup van Diep over 213 stellingen gemiddeld is 3.78. 3.78 * 2.0 = 7.56 Ghz. Niet verbazingwekkend is zo’n supercomputer veel sneller. Een kind kan de was doen natuurlijk dat 460 supertrage cpu’s toch wel sneller zijn als 4 snelle. Toch ben ik erg onder de indruk dan van het feit dat een pc’tje dat tot op factor 3 a 4 benadert.
In 2005 komen er dual core opterons. Laten we gokken ook wat hoger geclockt op 3.4Ghz. Hoe snel is dat dan ten opzichte van een supercomputer? 0.945 * 8 cores * 3.4Ghz = 25.7Ghz
Amai.
Andere redenen
Dit waar iedereen begrijpt dat de worstcase op zo’n pc’tje voor een geoptimaliseerd schaakprogramma veel beter is als op zo’n supercomputer. Dan zijn er nog een aantal andere factoren die een rol spelen natuurlijk wat zo’n grote machine minder aantrekkelijk maakt:
- Andere gebruikers gooien roet in het eten door de machine te laten crashen. Het is heel jammer om in een WK een ronde een partij op te geven omdat je niet op de supercomputer kunt spelen. Dit gebeurde bijvoorbeeld ook gedurende 1 dag in het WK 2003. Diep speelde toen maar op een PC’tje die ik met veel moeite en ellende naar Graz had meegesleept.
- Eindspeldatabases werken niet zo simpeltjes op zo’n supercomputer als op een PC, de machine heeft niet genoeg filehandles namelijk om je EGTB’s te trekken; een rewrite is dus nodig en wel eentje die niet zo simpel is.
- Je kunt op een supercomputer niet goed meten wat werkt en wat niet werkt. Om een voorbeeld te geven: er zijn dedicated clockprocessors op een single image partitie als de origin3800. Dus elke processor kan niet zelf meten hoeveel tijd hij effectief aan het meerekenen besteed heeft omdat elke processor enige malen tot enige tientallen malen per seconde een nieuwe job krijgt natuurlijk. Waar op een PC je dus de tijd een paar miljoen keer per seconde kunt opvragen, kan je dat niet een paar honderdduizend keer doen op een supercomputer. Dus meten is heel lastig. Bij een PC sta je niet voor dit soort verrassingen.
- Ik had al met de hand vele partijen getest op de quad opteron, dus datgene waarmee ik spelen zou had ik prima getest, bij een supercomputer gaat dit helaas niet.
- Bij voorbaat wist ik al dat Diep een speedup van tegen de 4.0 zou halen effectief in de partij en een prima worst case had, daar ik uitgebreide testsets al voor het WK had gedraaid.
- Al die maanden voor het WK heb ik getest met een diep versie die singular extensies gebruikte. Nu is het niet zo dat voor elk programma singular extensies werken, maar het is wel handig om op het WK ook te spelen waarmee je test. Triviaal werken singular extensies niet op grote supercomputers, omdat die voor elke stelling weer zoveel extra searches met zich mee brengen. Dat kan een supercomputer maar moeilijk trekken
- Het tempo is 60 zetten in 2 uur op het WK en dan 30 minuten voor de rest van de partij. Bij mijn quad opteron wist ik dat ik veel tijd verloor per zet aan het internet en intranet. Maar dat was zeker niet meer als 10 secondes per zet. Andere verliezen was geen sprake van. Bij een supercomputer kost het zeker een minuut voor een parallel programma goed schaalt, na de 2e tijdcontrole kun je dus opgeven bij een supercomputer omdat je vrij zeker door de vlag heen gaat.
- Vanzelfsprekend vallen alle gebreken van zo’n supercomputer met name gebrek één wel op te lossen door heel goed te testen, maar dat soort interactieve tests, die zijn niet mogelijk bij de overheid, tenzij je bereid bent om heel veel wereldkampioenschappen op te offeren.
- Een supercomputer krijg je alleen voor het wereldkampioenschap om mee te spelen. Er zijn echter ook nog heel veel andere toernooien als het wereldkampioenschap.
- In de maand juli is iedereen met vakantie, dus bij groot onderhoud aan de supercomputers wordt dat vaak in deze maand gedaan. WK’s spelen meestal ook in juli. Zo betekende dit tijdens het WK van 2002 dat het compileren van Diep rond de 45-50 minuten kostte per keer, omdat de i/o kapot was van de TERAS, wat die maand gefixed zou worden.
Reden negen is al genoeg om op een quad opteron van chessfriend.com te spelen, die kan ik, zo heeft Reimund me toegezegd, ook krijgen voor andere toernooien. Dat scheelt mij dus in de aanschafkosten van een elk jaar. U kunt zich wel voorstellen wat het kost als ondergetekende elk jaar een nieuwe machine dient aan te schaffen.
Ook reden twee dient u niet te onderschatten. Dat is vreselijk lastig op te lossen op een supercomputer die beschikt over striped arrays met weinig filehandles per CPU. Deze supercomputers zijn gebouwd om files te streamen, terwijl het enige wat je in computerschaak wilt is heel snel random lookups doen van een paar kilobyte waarbij elke processor voor zichzelf zorgt en het totaal aantal filehandles per processor rond de 2200 ligt. Gemiddeld redt Diep wel een half punt per toernooi mee. In ICT4 redde KRPPKR de partij tegen Tiger en ook dit WK zou Diep er een half punt mee redden tegen Jonny.
Een nieuwe manier van EGTB’s benaderen (bijvoorbeeld in 1 grote file van 1 terabyte) is heel veel werk om te maken en je moet het dan op 512 processors testen. Overigens, de grootste partitie op TERAS heeft een array van in totaal 1 terabyte tot zijn beschikking staan. Dat is natuurlijk heel indrukwekkend voor een machine uit het jaar 2000, maar het is nu 2004 en Reimund genereert ook eindspeldatabases voor ondergetekende op arrays tot 2 terabyte grootte.
Een 2 terabyte array (raid5), dat kunt u zonder problemen voor een euro of 2000 kopen op dit moment. Het is voor mij overigens wel verbazingwekkend dat je binnen een paar jaar tijd voor maar 2000 euro meer als het dubbele kunt kopen aan harddiskruimte als wat de grootste partitie van de TERAS biedt aan i/o op de ‘scratch’.
Er zijn nog veel meer factoren die meespelen, maar een aantal had ik al benoemd in eerdere artikelen. Met de bouwfraude binnen de overheid heb ik tenslotte niets te maken. Enige wat ik er over kwijt wil is dat in de USA over het algemeen er vaak op een openbare manier wordt aanbesteed, waardoor zowel de cpu snelheid als ook het aantal cpu’s als ook de i/o grootte van supercomputers aldaar dusdanig groot dan is, dat zelfs met de meest matige speedup een programma als Diep daar nooit dan sneller op een PC kan draaien dan op een supercomputer. Simpelweg omdat je bij openbare aanbesteding een machine voor hetzelfde geld kunt kopen die factor 5 meer processors heeft en factor 10 meer i/o.
Links Vincent, rechts Rudolf Huber van ParSOS.
Schaken is de ‘zwakste schakel’ sport
Natuurlijk was ik heel blij dat ik uitgebreid kon testen op deze quad opteron met Diep en dus Diep er prima op werken had. Schaken is een ‘zwakste schakel’ sport tenslotte. Dat betekent simpelweg dat practisch gesproken zo’n quad het dus veel beter doet in alle opzichten behalve 2:
- De bestcase prestatie van zo’n supercomputer is natuurlijk factoren beter, zo niet tientallen malen beter.
- De verbinding naar zo’n supercomputer is altijd beter daar deze direct op de universiteitsbackbone staat als naar een klein pc’tje thuis.
Juist over dat laatste maakte ik mij zorgen en had een dual opteron 2.2 Ghz in New York als reserve achter de hand.
Waar ik mij erg over verbaasde in de gesprekken tijdens en voor het WK, was dat er maar twee programma’s op zo’n quad opteron liepen die echt optimaal getest waren hierop en waar moeite was gedaan om het uiterste uit deze processors te halen. Het betreft Diep en Crafty.
De redenen zullen spoedig blijken.
De partijen!
In de eerste ronde lootte Diep het programma Le Fous Fous. Oftewel in het Engels: The Crazy Bishop. De uiterst sympatieke Remi Coulon vertelde me dat hij dit jaar als assistent-professor in Lille aan de slag gaat. Het verbaasde mij niet dat Le Fous Fous mijn Diep er stevig uitrekende. Tenslotte had ik afgelopen maanden hard gewerkt aan de evaluatie en stamt bijvoorbeeld mijn zettensortering nog uit het jaar 1999. Als je dan een lage nodes per seconde haalt, reken je natuurlijk niet erg diep. Het gebruikelijke patroon kwam op het bord waarin er veel geschoven werd en Diep op een gegeven moment heel blij een open lijn zich toe-eigende waarna het pleit snel beslecht was. Dit neemt niet weg dat de reden dat Diep won dus met name kwam doordat Le Fous Fous op een gegeven moment wat steekjes begon te laten vallen.
Een merkwaardig steekje is de zet 17… Tcc8? hier van le Fous Fous. Na 17… Tfc8 lijkt me het nog een hele kluif voor wit om aan te tonen dat hij beter staat. Zeer tevreden was ik natuurlijk met de winst, maar de partij had niet echt een superindruk op me achtergelaten als het gaat om het niveau van Diep.
.
.
.
.
Ronde 2
In de 2e ronde trok Diep helaas de zwarte kleur tegen Falcon. Falcon’s nieuwbakken openingsboekmaker uit Italië speelde een prima openingsvariant.
(8) Falcon – Diep [B90], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (2), 05.07.2004
1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6 6.Be3 e5 7.Nb3 Be6 8.f3 Nbd7 9.g4 b5 10.g5 b4 11.Ne2 Nh5 12.Qd2 a5 13.Ng3 Nxg3 14.hxg3 a4 15.Nc1 Qa5 16.f4
16… g6 17.Nd3 a3 18.b3 exf4 19.gxf4 Bg7 20.0-0-0 Bc3 21.Qf2 Rc8 22.Bd4 0-0 23.Bxc3 Rxc3 24.Qd4
.
.
.
.
.
Nadat Diep een vergissing beging in de opening (16… g6) kreeg Falcon steeds meer druk. Het gevolg was een duidelijk gewonnen stelling voor Falcon. Veel normale schakers onderschatten zogenaamde ‘amateur’ programma’s. Falcon is daar een goed voorbeeld van. De redenatie van schakers is dan: “ja, maar zo’n bedrijf met zoveel mensen levert natuurlijk een STERKERE engine als zo’n amateurtje”. Dat is soms echter een misvatting. Al die commerciële engines zijn door één persoon gemaakt. In een duel met een amateur is het dus 1 tegen 1. Niet velen tegen 1. Enige uitzondering daarbij is het boek. Dat speelt langzamerhand wel een heel belangrijke rol, daar programma’s zonder uitzondering krukken zijn in de opening. Zonder openingsboeken dienen wij de ratings van de schaakprogramma’s met minimaal 400 punten omlaag te schroeven. Speelt u maar eens tegen uw favoriete programma zonder dat deze een openingsboek kan gebruiken en huivert u. Vandaar dat ik in deze partij mijn einde zag naderen toen Diep‘s score gestaag daalde naar wit beter 2 pionnen.
24… Rb8 25.Qxd6 Rbc8 26.Rh2 Bg4 27.Re1 Nc5 28.Ne5 Be6 29.Kb1
Echter, Diep zag plotseling zijn kans schoon in de volgende stelling na het logische 29.Kb1:
Nu keerden ineens de kansen en plotseling stond Diep gewonnen. Het kost veel schaakprogramma’s enorm lang om te zien wat Diep al zeer spoedig als beter voor zwart zag, nadat Falcon doorspeelde op winst. Soms helpt schaakkennis enorm. Deze partij duidelijk op schaakkennis weggesleept uit het vagevuur! Wel erg sneu voor Omid David Tabibli, die de laatste paar maanden voor het WK nauwelijks nog tijd had om zijn programma Falcon te verbeteren, daar hij continu in de weer was om de organisatie voor het WK 2004 rond te timmeren.
Dat neemt niet weg dat de mooiste zet van het toernooi zonder meer 29… Te3!! in de partij Falcon-Diep was. Een verloren stelling wordt hiermee gered naar een half punt en practisch zelfs gewonnen daar wit doorspeelt op winst. Ook de IM’s en GM’s die ik deze stelling gaf, die vonden Te3 niet en zelfs al zagen ze het, dan nog konden ze niet de reden vinden waarom een dame hier sterker is dan twee torens!
29… Re3 30.Rxe3 Rd8 31.Qd2 Rxd2 32.Rxd2 Qc7 33.Bg2 h6 34.gxh6 g5 35.Rg3 f6 36.Ng6 Kh7 37.Nf8+ Kh8 38.c4 Bf7 39.e5 Qe7 40.fxg5 fxg5 41.e6 Nxe6 42.Nxe6 Bg6+ 43.Kc1 Qxe6 44.Rd8+ Kh7 45.Kd2 Qf5 46.Re3 g4 47.Ke2 g3 48.Bf3 Qb1 49.Rd2 Qg1 50.Be4 Qf2+ 51.Kd3 Qf1+ 52.Kc2 Bxe4+ 53.Rxe4 Qf5 54.Kd3 g2 55.Rxg2 Qf3+ 56.Kd2 Qxg2+ 57.Re2 Qg3 58.Kc2 Kxh6 59.c5 Qc3+ 60.Kb1 Qxc5 61.Rd2 0-1
Ronde 3
In de derde ronde mocht Diep het opnemen tegen Junior. Vooraf aan het toernooi kon ik natuurlijk niet goed gokken wie der professionelen hard zouden werken aan hun programma. Bij het Junior team stond dit buiten kijf. Zelf zag ik Shredder als de grote favoriet, maar daarbij maakte ik 1 mega misrekening. De misrekening heet GM Boris Alterman, de openingsboekmaker van Junior.
Boris Alterman, de maker van het openingsboek van Junior. Boris Alterman, een GM die tegen de wereldtop aan zit, verschafte het live commentaar op de PlayChess server.
.
.
.
.
.
.
.
(15) Diep – Deep Junior [D20], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (3), 06.07.2004
1.d4 d5 2.c4 dxc4 3.e4 Nf6 4.e5 Nd5 5.Bxc4 Nb6 6.Bd3 Nc6 7.Be3 Nb4 8.Be4 f5 9.exf6 exf6 10.a3 f5 11.axb4 fxe4 12.Nc3 Be6 13.Nh3 Qd7 14.Nf4
Kijkt u naar de eerste zet uit boek voor beide programma’s in Diep – Junior , met zwart aan zet.
Hoe schat een FM deze stelling in voor 2 computers die op een WK tegen elkaar spelen? Welnu, het is in het schaakspel zo dat wit begint en behoort te winnen. Zwart probeert dat te voorkomen. Kortom direct na de opening dien je een voordeel met wit te hebben. Het is duidelijk dat zwart een machtige pion op e4 heeft en uitgaande van 2 computers, dan rocheren beide kleuren kort, waarna zwart enorm kan gaan aanvallen op de koningsvleugel. Juist een programma als Junior dat bekend staat om zijn enorme koningsaanvallen is dit dus een strategisch gewonnen stelling voor zwart. Wit gaat nietsvermoedend mat.
14… Be7 15.Nxe6 Qxe6 16.d5 Qg6 17.0-0 0-0 18.Bc5
In deze partij was ik dan ook gedegradeerd tot toeschouwer, zeker na GM Boris Alterman’s geniale openingsvoorbereiding.
Gelukkig speelde Junior wel goede zetten. Verliezen van een goedspelende tegenstander doet minder pijn als een harakiri partij, die je voor hetzelfde geld ook wint:
18… Tae8!
Nu zult u zich afvragen waarom ik hier 1 uitroepteken aan geef en geen 2. Dat is omdat het voor de mens een absoluut makkie is om deze zet te spelen. Voor de hebberige siliconen monsters is het echter helemaal niet makkelijk om dit te vinden, daar wit stevig kan sprokkelen op a7, b7 en zelfs c7. Toen Junior deze zet speelde wist ik dat het definitief afgelopen was. Na deze zet verknalt een siliconide het niet meer. Velen onder u zullen wel graag willen weten wat nu de vooruitgang is van de schaakprogramma’s in de laatste paar jaar. Dat de hardware sneller is geworden is logisch. Dat de huidige generatie software op de huidige hardware de vorige generatie tot stof vermorzelt zullen sommigen onder u ook al wel opgemerkt hebben.
18… Rae8 19.Rxa7 Nc4 20.Qe2 Bxc5 21.bxc5 Ne5 22.Rxb7 Nf3+ 23.Kh1
23… Re5 24.Ra1 Rh5 25.h3 Qg4 26.Qf1 Ng5 27.Rxc7 Nxh3 0-1
Echter in zo’n WK is het voor de oplettende toeschouwer wel te zien. Een aantal jaar geleden, zo rond 1997, was Junior zonder meer één van de tactisch sterkste programma’s. Nu in 2004 krijg ik nog steeds de indruk dat sindsdien niets meer aan de search van Junior is gebeurd. Junior wilde in de linkerdiagram vrolijk 23… Te5 spelen met remise score. Diep verwachtte 23… Tf4 met -2.69 als score en na bijvoorbeeld 23… Rf4 24.h3 Rh4 25.Rd1 Qg4 26.Qf1 Ng5 27.Nxe4 Nxe4 28.Rd4 Nxf2+ 29.Qxf2 Qxd4 30.Qxd4 Rxd4 staat zwart een volle toren voor en haalt heel snel de witte pionnen af.
Diep is zeker niet het sterkste tactische programma, ik vermoed niet eens in de top10 in de wereld. Dat Diep hier tactisch dus meer ziet als Junior, is natuurlijk veelzeggend over wat er in de laatste jaren in computerschaak is gebeurd. Er is door de heren programmeurs namelijk hard gewerkt aan de evaluatie en de zwakste schakels, niet aan de tactiek!
Diep speelde overigens na Te5 een aantal vreselijke grafzetten waarna de partij in een moordend tempo verloren ging. Waar objectief gesproken Te5 leidt tot een langdurig eindspel wat zwart ongetwijfeld gewonnen had, daar is Tf4 direct hard objectief uit. Het feit dat de huidige wereldkampioen zulke tactische schoten mist in het toernooi waar het toch de wereldtitel wint, dat zegt meer over wat tegenwoordig belangrijker is in het computerschaak als iets anders.
Links het team Junior (Amir Ban en Shay Bushinsky), rechts Jonny (Johannes Zwanzger)
Junior herhaalde dit kunststukje in verschillende andere partijen en won mijns inziens verdient de wereldtitel. Na de partij tegen Junior realiseerde ik me nog sterker dat als je opent met 1.e4, dat je een open of halfopen opening kunt spelen met zwart en dat de beste ongetwijfeld wint. Het grote nadeel aan 1.d4 voor een computer met wit is dat zwart relatief meer ruimte heeft op de koningsvleugel en dus eerder geneigd is in heel veel openingen om een langzame mataanval op de witte koning uit te voeren als die kort rocheert. Wat je dan vaak hebt is dat beide programma’s het niet goed begrijpen, maar dat wit wel mat gaat.
Ronde 4
In ronde 4 kreeg ik Shredder als tegenstander. Waar het tegen Junior niet overdreven veel uitmaakt of je met wit of zwart tegen ze speelt, daar Diep 1.d4 opent, daar is het tegen Shredder van groots belang om geen zwart te hebben. Er wordt door sommigen veel kritiek geuit op Sandro Necchi, de openingsboekmaker van Shredder, maar ook in de voorbereiding op het WK zagen Arturo Ochoa (Venezuela) en ondergetekende het met zwart tegen Shredder bijzonder donkerkleurig in.
(23) Shredder – Diep [B96], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (4), 07.07.2004
1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6 6.Bg5 e6 7.f4 Nc6 8.Qd3 Bd7 9.0-0-0 Rc8 10.Nxc6 Bxc6 11.f5 Be7 12.fxe6 fxe6 13.Kb1 0-0 14.Qh3 Bd7
15.e5 dxe5 16.Bd3 h6 17.Bd2 Qb6 18.Ka1 Bc5 19.Ne4 Nxe4 20.Bxe4 Rf6
.
.
.
.
.
Toen iemand hier de zet 21.g4 voorstelde die Shredder ook wilde, dacht ik dat deze zet totaal niet ging. Echt grondige analyse is hier erg complex van deze stelling, zwart overleeft het gewoon op één of andere wonderbaarlijke manier. Misschien is g4 dus wel beter.
21.Bg5 Bd4 22.c3 hxg5 23.Qh7+ Kf8 24.cxd4 exd4 25.Rhf1 Be8 26.Bg6 Bxg6 27.Qh8+ Ke7 28.Qxc8 Be8.
.
.
.
Het is eigenlijk hier na zet 28… Le8 dat de strijd een beetje geluwd is. Terwijl ik de hoofdvarianten nalas, zag ik werkelijk nergens een probleem voor zwart anders als dat het enorm lastig spelen is en dat programma’s vaak stellingen verknallen met een loper tegen een toren. Diep vond zwart hier prima staan. Shredder begon aanvankelijk met een score van wit een pion beter hier te zoeken. Op de mega diepte van rond de 19 ply, kreeg Shredder een enorme fail low voor Dc2. Daar stak Shredder vervolgens behoorlijk tijd in, zo tegen het uur maakte shredder vol voor zijn 29e zet. De zet veranderde natuurlijk niet, omdat je op zo’n diepte gewoon niet genoeg tijd hebt om een heronderzoek af te maken. Tenslotte is de hoofdvariant van Shredder redelijk doorzocht en de rest wordt gepruned (in prullenbak werpen van zijvarianten). Dat betekent dat je dus bij zulke enorme zoekdieptes simpelweg geen score voor de hoofdvariant kunt bepalen bij een fail low (score zakt voor een zet maar je weet niet hoeveel). Nu weet ik uit eigen ervaring dat dit geen record is. Dat record heeft Ananse op zijn c.v. staan. Zo herinner ik mij een partij Erik Hoeksema-Ananse uit het Aegon toernooi waarin Erik met veel handgebaar naar me op de gang toeliep en me vroeg wat dat nu voor programma was die Ananse. Op mijn vraag “Wat is er aan de hand?”, antwoordde Hoeksema dat hij het wonderlijk vond dat een programma al vanaf zet 1 moest nadenken en wel maar liefst met een half uur per zet. Dat hield natuurlijk snel op toen de vlag viel op zet 5. Na verluid gaf Ananse overigens pas de volgende dag antwoord. Dat dat zo lang duurde had wel een reden, want Ananse ging een stuk verliezen. Als ik me goed herinner ging die partij als volgt: 1.d4 Pc6 2.d5 Pe5 3.e4 Pf6 4.f4 Peg4 5.e5
Vanzelfsprekend is Shredder geen Ananse, maar Stefan’s truuk om 90% van je tijd op te mogen maken bij een fail low, dat vind ik wel erg drastisch.
Volgens mij staat zwart hier prima en heeft Diep het verknald met zetten als d3.
29.Qc2 Bb5 30.Rfe1 d3 31.Qc3 Kf7 32.g4 Rf2 33.a4 Bxa4 34.Rxd3 Bb5 35.Rf3+ Rxf3 36.Qxf3+ Kg8 37.Kb1 Qd6 38.Rd1 Qe7 39.Qb3 Be2 40.Rd4 Bb5 41.Qe3 Bc6 42.Rd2 e5 43.Kc1 Qe6 44.b3 Qe7 45.Kb2 e4 46.Rf2 Qd6 47.h3 Kh7 48.Rf5 Qh2+ 49.Kc3 Qc7 50.Rxg5 Bd5+ 51.Kb2 Qh2+ 52.Kb1 Qh1+ 53.Qc1 Qxc1+ 54.Kxc1 Bxb3
In het eindspel dat hier ontstaat had ik nog een klein beetje hoop op remise, maar al heel spoedig bleek dat toch niet zo simpel om remise te houden. De reden is op zich wel vrij duidelijk, namelijk de zwarte pionnen komen geen stap verder terwijl wit wel kan verder marcheren. Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat zwart zich hier taaier had kunnen verdedigen.
55.Re5 Kg6 56.Kb2 Ba4 57.Rxe4 Bc6 58.Re5 Kf6 59.Rf5+ Ke7 60.h4 Bd7 61.Rf4 Be6 62.h5 Bf7 63.Kc3 Be8 64.Rc4 Kd6 65.Rc8 Bf7 66.Rh8 Be6 67.g5 b5 68.h6 gxh6 69.gxh6 Bf5 70.Kb4 Kd5 71.Ra8 Ke5 72.Rxa6 Bh7 73.Ra7 Bd3 74.h7 Bxh7 75.Rxh7 Kf5 76.Kxb5 1-0
Op de voorgrond van Stefan Meyer Kahlen van Shredder, links daarachter Vincent Diepeveen.
Op deze manier wint Shredder heel veel partijen. In de hele partij is het lastig om echte grote fouten bij Shredder aan te duiden, terwijl het toch duidelijk is dat Diep ergens gewonnen staat na 29.Dc2. Zo slecht heeft Diep zich dus niet geweerd in het beginnende middenspel. Het is pas in het late middenspel fout gegaan. Dit is toch heel iets anders als de partijen van Diep in 2003. Daar werd ik op het WK door Shredder weggeveegd als een grote beginner. Hier heeft Shredder hard moeten vechten.
Dat neemt niet weg dat Diep dus begon met 2 uit 4 in het WK2004. Wat mij betreft was het WK nu dus over in relatieve zin. Kansen op een hoge ranking kon ik wel uit mijn hoofd zetten. Ik maakte mij hier weinig illusies, want als je al zo maar 2 punten kwijt bent binnen 4 rondes, dan is dat simpelweg geen beste start.
Ronde 5
Ronde 5 speelde ik tegen Johannes Zwanzger. Johannes is een echte schaker en zijn rating reflecteert dat ook wel.
Rechts Johannes Zwanzger van Jonny (links het team Junior met Amir Ban en Shay Bushinsky).
(34) Diep – Jonny [D87], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (5), 2004
1.d4 Nf6 2.c4 g6 3.Nc3 d5 4.cxd5 Nxd5 5.e4 Nxc3 6.bxc3 Bg7 7.Bc4 c5 8.Ne2 0-0 9.0-0 Nc6 10.Be3 Bd7 11.Rc1 Rc8 12.f3
Er is natuurlijk niets mis met de zet 12.f3 die Diep heeft gespeeld. Achteraf baal ik er echter wel van, want wat in het computerschaak zo is, is dat goede zetten doen niet betekent dat je ook wint. Dit is zo’n typisch voorbeeld ervan. De zet is prima, maar leidt wel tot een structuur waar de computer geen hol van snapt. Dan zeg ik het dus heel voorzichtig. Dit valt natuurlijk alleen de programmeur aan te rekenen, maar het is mijns inziens de reden geweest dat Diep niet alle zogenaamde ‘amateurs’ geslacht heeft. Zowel in deze partij als tegen Crafty in ronde 7 is dat het probleem.
12… Na5 13.Bd3 Qe8 14.Qd2 Qd8 15.Rb1 Ba4
.
16.dxc5 Tsja, deze zet zou ik nooit zelf spelen. Het zou niet in mijn hoofd opkomen zelfs. Maar de schade lijkt mee te vallen.
16… Qd7 17.f4 Rfd8 18.Bd4 e6 19.Rf3 Bxd4+ 20.cxd4 Nc6 21.d5 exd5 22.e5 Rc7
.
.
.
.
Tja, en daar zijn we dan in de cruciale stelling van de partij Diep – Jonny. Door Diep‘s positionele schaakkennis heeft hij zich in een stelling gemanoeuvreerd die gewonnen is voor wit. Als je hier tenminste maar 23.Pc3! speelt, want daarmee haal je alle tactische mogelijkheden voor zwart eruit. Dat wilde Diep helaas niet spelen. Hier zien we het probleem van 13.f3 in combinatie met 16.dxc5 simpelweg. Als je eerst rustig opbouwt en dan gaat hakken, dan moet je vervolgens wel genadeloos switchen naar de aanval met 23.Pc3! Helaas…
23.Rh3 Qe7 24.Qc3 a6 25.Kf2 Na7 26.Qb4 Bd7 27.Rg3 Bb5 28.Bxb5 Nxb5 29.a4 Na7
Het moge duidelijk zijn dat vanaf hier zwart’s gewonnen stelling heel duidelijk begint te worden. Wit heeft zijn hand op twee vleugels overspeelt en kan alleen nog maar toekijken hoe zwart de touwtjes overneemt.
30.Qb6 Nc6 31.Rd3 Rcd7 32.g3 d4 33.h4 Kh8 34.Ng1 f6 35.exf6 Qxf6 36.Re1 Qf7 37.Nf3 Qf5 38.Rd2 Rf8 39.Ng5 h6 40.Ne6 Rff7 41.Qb3 Rfe7 42.Qc4 Qf7 43.Kg2 Re8 44.h5 gxh5 45.Rf2 h4 46.g4 Rg8 47.Qe2 d3 48.Qd1 Qg6 49.Kh2 Qxg4 50.Qxg4 Rxg4
Diep heeft voor spook gefunctioneerd de laatste paar zetten en Jonny voor Pacman. Hier stond ik zo tegen de -3.5 qua score. Erg positief ziet het er niet meer uit voor Diep.
51.Rd2 Rg3 52.Re4 Kg8 53.f5 Kf7 54.Rxh4 Rf3 55.Rxh6 Rxf5 56.Rg2 Ke7 57.Rg7+ Rf7 58.Rxf7+ Kxf7 59.Ng5+ Kg8 60.Ne4 Rd4 61.Nd2 Rxa4 62.Kg3 Rd4 63.Kf3 Kg7 64.Rh1 Ne5+ 65.Ke3 Rd7 66.Rf1 Kg8 67.Rf5 Nc6 68.Ne4 Kg7 69.Nd6 Nb4 70.Rf1 a5 71.Rb1 Kg8 72.Nc4 Na6 73.c6 bxc6 74.Nxa5 c5 75.Kd2 Kf8 76.Rb6 Nc7 77.Rc6 Nd5 78.Rxc5 ½-½
Het is me onduidelijk wat nu de belangrijkste reden is dat Diep het remise gekiept heeft. Was het nu het feit dat ik 6 stukken eindspeldatabases had, was het een betere eindspel evaluatie, of was het een tegenstander die enorm meehielp? Mogelijk zijn het alle drie de elementen geweest.
2.5 uit 5. Een slechte start van het toernooi.
Ronde 6
Ronde 6, goh dat was me wat. Movei – Diep…
Hier valt veel over te schrijven omdat er anders veel te veel Uri reclame langs gaat komen. Laten we beginnen met het feit dat ik bij de opening heer Uri Blass nergens had waargenomen. Volgens ingewijden was hij bang in de hoek gekropen ergens en daar blijven zitten. Ooggetuigen meldden dat hij bij de opening normaal rondliep. De eerste paar rondes heb ik deze gestoorde niet veel gezien en bewust ontweken. Ik merkte nu dus ook pas op dat zijn rechtervoet in een soort van bokshandschoen zat. Echt snappen deed ik het niet, maar daar kwam tijdens de partij langzaam verandering in.
Wel had ik, ondanks het feit dat ik hem ontweek, luid horen klagen door de hele zaal heen de eerste paar rondes. Tja, dat is ook wel logisch als je met winboard je programma bedient. Dit toernooi spelen we op een tempo van 60 zetten in 2 uur en dan 30 minuten voor de rest. Het programma winboard echter, kent maar 1 tijd controle en tijdens de partij kun je dat niet veranderen. Alleen een gestoorde gebruikt dus winboard om zijn programma op een WK te bedienen (en Thomas Mayer, maar die kan zijn programma via een gecompliceerde methode een signaal geven waardoor hij toch de tijd kan bijstellen en die ziet ook een extra window waarin de huidige tijd en hoofdvarianten aangeduid worden).
(42) Movei – Diep [B96], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (6), 2004
1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6 6.Bg5 e6 7.f4 Nc6 8.Nxc6 bxc6 9.Qf3 Qb6 10.0-0-0 Rb8 11.b3 Nd7 12.Kb1
Tja, Movei was al uit boek hier en Diep begint hier met rekenen na 12.Kb1. Diep zegt hier: wit beter 1.620 en rekende 11 ply uit hier. Niet echt veel.
12… Nc5 13.Be2 Qc7 14.f5 e5 15.Rhf1 a5 16.Ka1 a4 17.bxa4
Ik haalde mijn wenkbrauwen enorm op bij het zien van 17.bxa4? Dat leek me niet zo’n hele beste, om het voorzichtig te zeggen. Een soort van beancounterzet.
Mijn tegenstander die als hij praat nooit iemand aankijkt maar naar het plafond (later in het toernooi lette ik erop en zag dat hij dat altijd zo doet), die scheen er duidelijk niet mee te zitten. De score van zijn programma sprong dan ook 1 pion omhoog ongeveer. Die van mij een halve pion. Diep stond nu op wit beter 0.9.
17… h6 18.Bh4 Qa5 19.Bc4 Rb4
Tja, hoewel hier nog niks wezenlijks aan de hand is voor wit en Diep de zet 20.Lb3 verwachtte, ging Movei in de denktank.
Van mijn tegenstander, tegen wie ik vanzelfsprekend nog geen woord gesproken had, begon weer tegen het plafond te klagen dat zijn programma 50% van de totale denktijd op mag maken bij een fail low. Zo’n regel is op zich wel gek als u begrijpt dat de voorgaande zetten precies zo’n 2 minuten per zet gekost hebben. Na een minuut of 3 begon Uri Blass wat ze in de autistische zorg noemen met “rocking”. Dat is een soort op je stoel blijven zitten en toch met je hoofd en schouders van voor naar achteren. Voor een klein kind is dat al geen fris idee, maar een stevige kerel als Uri Blass is dit natuurlijk vrij ernstig als je als een soort van klok heen en weer slingert met je hoofd bijna op het schaakbord naar achteren met het hoofd ver achter de stoel en weer terug. Dit hield hij zo een minuut of 10 vol en zou later in de partij nog veel herhaald worden.
Movei was ondertussen nog steeds aan het nadenken over zijn 20e zet en dat was erg spannend voor Uri Blass, zo stel ik me voor.
Op dat moment kon ik bijna niet geloven wat mijn ogen waarnamen. In zijn rechtervuist had Uri Blass een pen stevig vastgeklemd en die was hij met ferme kracht zijn rechterbeen aan het inslaan. Tot zijn stomme geluk met de stompe kant van de pen anders was er werkelijk geen spaander heel gebleven van of de pen, of het been.
Plots begon ik me af te vragen of de vorige spastische continue beweging zijn voet getroffen had.
Mijn verbazing werd steeds groter toen hij dit stompen met pen op zijn been een volle 10 minuten volhield tot Movei een hoofdvariant vertoonde. Uri werd daar heel erg blij omdat hij zich realiseerde dat zijn ding niet hing en zo na een minuut of 36 en 12 secondes volgens mijn logfile speelde Movei de 20e zet.
20.Bb3 Ba6 21.Rfe1 Be7 22.Bxe7 Kxe7 23.Qg3 Rhb8
24.Qxg7 Op internet postte Uri Blass dat 24.Dxg7 heel slecht was, maar echt begrijpen doe ik dat niet zo. Na 23.Dg3? staat zwart toch echt gewonnen. De enige vraag is of zwart niet überhaupt al gewonnen staat. Diep zag het hier wel zitten voor zwart na Dg3.
24… Rxb3 Het was hier dat Movei’s score van wit meer als een pion beter, naar remise score zakte. Daar baalde hij natuurlijk hard van en hij vroeg aan de hemelen de score van Diep. Toen hem vertelde dat Diep ondertussen zwart 3 pionnen beter zag, begon hij direct te klagen over de superieure hardware van Diep enzovoorts.
Ik heb bewust maar daar niet op gereageerd maar wil dat bij deze wel doen. Ik vermoed dat als we niets zeggen tegen heer Uri Blass, dat hij over 2 jaar zijn Movei nog steeds niet goed parallel werkend heeft. Je mag natuurlijk wel klagen over andermans hardware, maar als je zelf eerst maandenlang post op internet dat je toch maar kiest voor een single cpu AMD A64 in plaats van een dual opteron, om dan nu te gaan klagen over het feit dat ik snellere hardware daar gebruikte. Bovendien kon hij zonder problemen van HP een quad opteron krijgen, maar vermoed ik dat hij de komende paar jaar het niet voor elkaar gaat krijgen om Movei parallel werkend te krijgen. Deze gestoorde stelt zulke beginnersvragen in CCC, dat het werkelijk passend is als ik volsta met alleen maar het einde van de partij.
25.f6+ Kd7 26.Qxf7+ Kc8 27.Ne2 R3b6 28.Qg8+ Kb7 29.Qg3 Bxe2 30.Rxe2 Qxa4 31.Rc1 Ka8 32.Re3 Qd4+ 33.Rc3 Nxe4 34.Qe3 Nxc3 35.Qe4 Rb1+ 36.Rxb1 Rxb1# 0-1
Ronde 7
Ronde 7 speelde Diep met de witte kleuren tegen Crafty. Eerlijk gezegd baalde ik daar wel van. Had liever zwart gehad, daar ik helaas al goed geraden had wat hij ging spelen. We dienen de uiterst sympathieke Peter Berger, de operator van Crafty, een enorm compliment te maken. We wisten allemaal al natuurlijk dat hij in het verleden voor andere schaakprogramma’s een prima boek heeft geleverd en ze ook prima bediend heeft op toernooien (onder andere Bringer). Peter noemde de variant die hij tegen Shredder op het bord kreeg geluk, maar zo iets kun je moeilijk geluk noemen. Hij kiest de juiste opening tegen de juiste tegenstander simpelweg. Sommige mensen hebben dat. Zo ken ik ook een aantal correspondentie spelers die dat hebben in hun partijen. Dan vraag ik soms: “Waarom speel je die variant toch tegen deze tegenstander; deze variant is toch totaal weerlegd?” Het antwoord dat je dan krijgt is vaak in de trend van: “Ja maar ik denk dat hij niet die kritieke varianten ingaat maar zichzelf ophangt, dat heeft hij vaker daar gedaan.” En dat gebeurd dan vaak ook. Vooraf aan dit toernooi had ik Crafty op 5.5 uit 11 ingeschat. Uiteindelijk worden het er dan 7. Ik weet zeker dat 1.5 punt zeker te danken is aan Peter Berger.
Waar ik ook enorm van baalde is dat de programmeur van Crafty, Robert Hyatt al jaren aan het posten is geweest op de forums dat het genoeg is om met een groot random boek (een boek gemaakt uit pgn partijen) te spelen, terwijl ik al veel postings heb gedaan dat een handgemaakt boek het veel beter doet. Deze partij speelde Crafty zonder automatisch boek natuurlijk. Beslissing van Peter geweest: “Omdat een automatisch boek tegen sterke programma’s zelfmoord is.” Hyatt kan dus weer vrolijk posten op het internet over random boeken en learning en dat soort zaken, in toernooien doet hij niet wat hij zelf post.
(44) Diep – Crafty [D35], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (7), 2004
1.d4 d5 2.c4 e6 3.cxd5
Als gevolg van het uitschakelen van het random boek was crafty tijdelijk uit boek na zet 3 van wit.
3… exd5 4.Nc3
Nu kwam Crafty weer terug in boek.
4… Nf6 5.Bg5 Be7 6.Qc2 0-0 7.e3 Nc6
De zet 7… Pc6 heeft Crafty zelf verzonnen. Daar baalde ik eerlijk gezegd wel van. Dit was voor het toernooi ook mijn grote vrees. In een strategisch stelling doet de tegenstander een zet waarna je snel zelf uit boek bent. Het plan voor zowel wit als zwart is hier veel te complex voor programma’s om te begrijpen. Kernprobleem voor wit is dat zwart langzaam een mataanval kan opzetten en dat dit doorslaat.
8.a3 h6 9.Bh4 Be6 10.Bd3 Nd7 11.Bxe7 Qxe7 12.Nge2 Nb6 13.Nf4 Rac8 14.0-0 Qg5 15.g3 Bg4 16.h3 Bd7 17.h4 Qd8 18.b4 Bg4 19.Na4 Nxa4 20.Qxa4
20… g5 21.Ng2 a6 22.Qc2 Qf6 23.Rfc1 Rfd8 24.b5 axb5 25.Qc5 Rd6 26.Qxb5 b6 27.Ra2 Nd8 28.a4 Nc6 29.Rac2 Bd7 30.Qb2 Re8 31.Rc3 Ree6 32.Bb5 Qf5 33.Bd3 Qf6 34.Qb1 Qe7 35.Qc2 Nb4 36.Bh7+ Kh8 37.Qb2 Nc6 38.Bb1 Rf6 39.Qd2 Qe6 40.Qd3 Rg6 41.Qd1 Rg7 42.Qf3 Kg8 43.Bd3 Nb4 44.Bb1 Nc6 45.hxg5 hxg5 46.Ne1 g4 47.Qg2 Qe8 48.Qh1 f5
.
.
.
Ondanks al het doelloos heen en weer geschuif waarin zowel wit als zwart volkomen planloos spelen, staat wit hier nog steeds gewonnen. Bijvoorbeeld 49.Pd3 en na moeizaam geschuif wint de partij dan. Diep, ondertussen spelend vanuit New York, produceert hier de vreselijke blunder 49.Pg2?? waarna de partij voor wit totaal verloren is. Crafty maakt het zich nog wel erg moeilijk, maar wint dan uiteindelijk wel natuurlijk.
49.Ng2 Rh7 50.Nh4 Rhh6 51.Rd3 Qa8 52.Ba2 Be6 53.Bb3 Qd8 54.Bd1 Na5 55.Bc2 Rc6 56.Rdd1 Qd7 57.Kg2 Nc4 58.Bb3 Na5 59.Rxc6 Qxc6 60.Rc1 Qd7 61.Bc2 Nc4 62.Qe1 Rf6 63.Qb4 Qg7 64.Bd3 Qh7 65.Qb5 Qf7 66.Qc6 Kh7 67.Qa8 Qf8 68.Qb7 Qd6 69.Rh1 Kg7 70.Rh2 Bd7 71.Bc2 Rf8 72.a5 Nxa5 73.Qa6 Nc6 74.Bb1 Na5 75.Bc2 Nc4 76.Qa7 Qc6 77.Qa2 Nd6 78.Bd3 Ra8 79.Qb1 Ne4 80.Rh1 Ra3 81.Rc1 Rc3 82.Rh1 Qa4 83.Qf1 Qa2 84.Bb1 Qd2 85.Qe1 Kf6 86.Qxd2 Nxd2 87.Rd1 Nc4 88.Kh2 Rb3 89.Ng2 Rb2 90.Kg1 Rd2 91.Rxd2 Nxd2 92.Ba2 c6 93.Nf4 Be6 94.Nd3 Ke7 95.Nc1 c5 96.dxc5 bxc5 97.Bb3 d4 98.Bd1 Bc4 99.exd4 cxd4 100.Be2 Ke6 101.Bxc4+ Nxc4 102.Kf1 Kd5 103.Nd3 Ne5 104.Nf4+ Ke4 105.Ke2 d3+ 106.Kd2 Nc4+ 107.Kd1 Kd4 108.Ke1 Nd6 109.Ng2 Ne4 110.Nf4 Kc3 111.Nd5+ Kb2 112.Nb4 d2+ 113.Ke2 Kb3 114.Nd5 Nc3+ 115.Kxd2 Nxd5 0-1
3.5 uit 7. Niet een score om mee thuis te komen. Dus ik bleef maar.
‘s Avonds gingen we weer zoals gewoonlijk met zijn allen eten in het enige restaurant dat in Ramat-Gan dat voor de vleeseters op aarde nog acceptabele voedselkwaliteit serveerde en zeker op de Sabbath, want het was toen al vrijdagavond dus de Sabbath begonnen.
Het viel me overigens op zo rond deze tijd dat de kosten enorm meevielen. Ik kon me overdadig tegoed doen aan een enorme maaltijd daar en veel drinken bestellen en dan nog met een stevige tip was ik zeker 50% minder kwijt als dat een etentje in Nederland kost. Iemand die erg zuinig aan doet in Israel op zijn vakantie kan daar werkelijk voor een prikkie als een vorst op vakantie. Wel is aan te raden dat niet tijdens de 3 hete zomermaanden te doen. Wij hadden in dat opzicht natuurlijk weinig keuze. Op Zaterdag gingen we met zijn allen op een trip met de bus naar Jeruzalem. Heel erg leuk. Onze gids en ook chauffeur sprak prima Engels en leidde ons een hele dag rond in Jeruzalem. Een ander voordeel van Jeruzalem boven Tel Aviv is dat Tel Aviv op zeenivo ligt en Jeruzalem op 800 meter boven de zee. Dus het is er veel kouder en de doordat het ook veel meer landinwaarts ligt is het klimaat er ook stukken beter en minder vochtig als Tel Aviv. Voor een arme Nederlander als ondergetekende was het dus een verademing in vergelijking met de hitte buiten in Tel Aviv, of de kunstmatige atmosfeer die de airconditioning overal veroorzaakt in Ramat-Gan. Na een hele dag rondgeleid te zijn stapten we weer uit in Ramat-Gan bij het hotel voor de deur. In sommige opzichten zijn al die computerschakers toch nerds hoor, hoewel ik zeker niet één van de eersten was die uitstapte was ik de eerste die de man op zijn enige werkdag in de week een tip gaf.
Ronde 8
Op zondag begint de werkweek weer in Israel en zo ook wij met ronde 8 van het wereldkampioenschap computerschaak.
Vanaf ronde 8 was er geen vuiltje aan de lucht bij Diep. Nu is dat toch al niet zo te merken in Tel Aviv waar het haast nooit regent, maar er zou wel een extra hittegolf komen daar. In de toernooizaal merkten wij daar natuurlijk niets van, want alles is daar prima air-conditioned.
Ik was erg verguld met mijn tegenstander in ronde 8, want dat was Woodpusher 1997, die meedeed om het deelnemers aantal even te krijgen. Zoals de naam al doet vermoeden een lekker hapje voor Diep.
Die is vanuit een volledig onschuldige openingsvariant wel zo matgeplet dat het volstaat om slechts bij 1 zet wat commentaar te geven.
(56) WoodPusher 1997 – Diep [A04], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (8), 2004
1.Nf3 c5 2.e3 Nc6 3.d4 cxd4 4.exd4 d5 5.Bd3 Bg4 6.c3 Qc7 7.h3 Bh5 8.0-0 e6 9.b4 Nf6 10.Na3 Be7 11.Re1 a6 12.b5 Nb8 13.bxa6 bxa6 14.c4 Nc6 15.g4 Bg6 16.c5 Ne4 17.Be3 0-0 18.Nc2 f5 19.Kg2
Boris Alterman die gedurende het hele toernooi stevig met alle partijen mee analyseerde en geweldig commentaar gaf, is natuurlijk een ons bekende ex-wereldtop speler. Strategisch natuurlijk nog steeds heel veel beter als de software.
Boris wilde hier tegen het advies van de meeanalyserende programma’s in de rustige opbouwzet 19… Tf7! spelen waarna volgens hem wit als een kaartenhuis in elkaar zou storten.
Boris had nog geen slok uit zijn beker gedronken of Diep pompte deze zet eruit en begon hiermee de beslissende mataanval.
19… Rf7! 20.gxf5 Bh5 21.Qb1 Rxf5 22.Ng1 Rb8 23.Qc1 Rbf8 24.Bxe4 dxe4 25.Qa3 Na5 26.Rf1 Bf3+ 27.Nxf3 exf3+ 28.Kg1 R8f6 29.Ne1 Rg6+ 30.Bg5 0-1
.
Ronde 9
(60) Diep – IsiChess [E39], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (9), 2004
1.d4 Nf6 2.c4 e6 3.Nc3 Bb4 4.Qc2 0-0 5.Bg5 c5 6.dxc5 Na6 7.a3 Bxc3+ 8.Qxc3 Nxc5 9.Bxf6 Qxf6 10.Qxf6 gxf6 11.b4 Na4 12.e3 b6 13.Nf3 Bb7 14.Kd2 Rfc8 15.Be2 d5
Ik zal maar eerlijk bekennen dat ik niet meer zag hoe ik dit keer Isichess zou kunnen verschalken, toen Diep die al langer op zijn display aangaf de hele tent te willen ruilen, dat hier ook in praktijk brengt.
16.cxd5 Bxd5 17.Rhc1 a5
Maar goed terwijl ik dus helemaal niet zo kapot was van de grote afruil, bleef die score langzaam maar stijgen bij Diep.
18.Bb5 Nb2 19.Rxc8+ Rxc8 20.Rc1 Rxc1 21.Kxc1
Kc1 werd gespeeld met wit een pion beter als score. De tegenstander Isichess zag dat heel anders. Dit waar wit ogenschijnlijk een waardeloos paard tegen een sterke loper heeft. Zou er dan toch iets af te halen zijn?
Nc4 22.Bxc4 Bxc4 23.bxa5 bxa5
Het moet hier ongeveer geweest zijn dat ook Isichess het met Diep eens was dat hem een pion ontfutseld zou worden en ik concludeerde dat Diep‘s afruilplan terecht was. Diep stond hier ondertussen op 1.2 pion voor wit.
24.Nd2 Bd5 25.f3 e5 26.Kc2 h5 27.Kc3 h4 28.e4 Bc6 29.Kc4 Kg7 30.Kc5 Be8 31.Nc4 Ba4 32.Nxa5
Pas hier valt de pion in de partij, maar die beslist dan ook wel de partij. Ondertussen staat wit’s koning ook geniaal.
32… f5 33.Kd6 Kf6 34.Nc4 fxe4 35.fxe4 Bc2 36.Nd2 Bd1 37.Nb1 Be2 38.a4 Ba6 39.Nc3 Kg5 40.Kxe5 Kg4 41.Nd5 h3 42.gxh3+ Kxh3 43.Nc7 Bb7 44.a5 Kxh2 45.a6 Bc8 46.a7 Bb7 47.a8Q 1-0
Op de ochtend van de laatste speeldag was het weer zo ver. Protesten van het Junior team. Amir om precies te zijn. Na veel geleuter kwam het hoge woord eruit. Ze wilden per se een andere indeling hebben omdat volgens de uitslagen die zij op hun laptopje hadden ingevoerd dat zou betekenen dat Shredder in de laatste ronde niet zou spelen tegen Falcon. Daar ze, zonder dat natuurlijk uit te spreken, het totaal niet zagen zitten om een playoff tegen Shredder te winnen dit jaar, wilden ze elke kans dat Shredder nog een halfje kwijt zou kunnen aangrijpen.
Vooraf aan het toernooi was overigens aangekondigd dat het programma de indeling zou maken.
Hoe halen ze het in hun hoofd om dan ineens een paar minuten voor ronde 10 een protest in te dienen!
Typisch Amir weer. Het onderste uit de kan proberen te halen. Altijd weer. Zo ging dat overigens al het hele toernooi en zo gaat dat al alle WK’s dat ik meedoe; zeer waarschijnlijk al 10 jaar langer gaat het zo. Protesten, protesten, protesten.
Op zich valt dan anderhalf uur vertraging best wel mee natuurlijk, met de vorige WK’s in gedachten. Dit bij voorgaande protesten van het junior team. Dit jaar maar een paar protesten waarvan er ‘maar één’ het hele deelnemers veld voor anderhalf uur ophoudt.
Dat maakt een WK natuurlijk wel sappiger als enig ander toernooi, niet gemakkelijker. Gelukkig wist toernooidirecteur Jaap v/d Herik dit op vakkundige wijze af te handelen. Een wereldkampioenschap zonder goede toernooidirecteur als Jaap, dat zou me met types als Amir wat zijn zeg. Een sterk programma dat deelneemt aan WK’s zonder akkefietje met Amir, dat kan ik me overigens ook niet voorstellen.
Ronde 10
In ronde 10 met zwart tegen Fritz. Het zat Frans niet mee dit toernooi. Zijn nieuwe Fritz versie had een deadlock in ronde 3 tegen Falcon, wat heel ellendig is. Het betekent dat je programma parallel draait en op een gegeven moment niet meer beweegt. Dus de klok tikt verder maar het programma geeft geen kick meer. Die fout moet er dus nog uit, uit Fritz. Ik begreep dat de rest van het toernooi Frans toen gespeeld heeft met de Graz versie van Fritz. Wegens privé-omstandigheden heeft Frans vroegtijdig het vliegtuig terug naar huis moeten nemen en nam professor Jos Uiterwijk de honneurs waar.
Dat neemt niet weg dat de eerste zoveel zetten in een partij de openingsboekmaker van Fritz van zich doet laten spreken. Dat is Alexander Kure en die woont in Oostenrijk.
(66) Fritz – Diep [B90], WCCC 2004 Bar-Ilan University, Ramat-Gan (10), 2004
1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6 6.Be3 e5 7.Nb3 Be6 8.f3 Nbd7 9.g4 b5 10.g5 b4 11.Ne2 Nh5 12.Qd2 a5 13.Ng3 Nxg3 14.hxg3 a4 15.Nc1 Qa5 16.f4
Kijk het is natuurlijk volkomen legaal om tijdens een toernooi een tegenstander aan te vallen op een eerder vertoont zwak punt. Sterker nog, in wereldkampioenschapsmatches gebeurd het ook. Maar in het computerschaak vind ik het wat ver gaan om expres een variant te spelen van een paar rondes ervoor die ook voorkwam in Falcon – Diep. Kure vond dat blijkbaar een prima variant om gewonnen te komen te staan tegen Diep.
16… Nc5!
In ronde 2 had Diep hier zelf de zet 16… g6 verzonnen tegen Falcon, net overigens als Erwin l’Ami dat ook in het Nederlands Kampioenschap 2004 tegen Nijboer gespeeld heeft. Wij kennen ondertussen dit soort commerciële grapjes wel om een variant van een paar rondes ervoor te herhalen in de hoop dat dat dan nog niet gefixed is, zo heeft Jeroen Noomen hier ook bijvoorbeeld een sterk handje van (en met veel succes), dus Arturo was aan het werk geweest en had gaten gefixed.
Dit punt is dan ook mijns inziens meer een vol punt dat Arturo gescoord heeft als Diep, al maakt Diep het keurig af. Zonder boekfix had Diep hier hopeloos verloren.
17.Bg2 a3 18.b3 Rc8 19.f5 Bd7 20.Nd3 Nxd3+ 21.cxd3 Qb5 22.d4 Be7 23.d5 Bd8 24.Bf1 Qb7 25.Bc4 Rb8 26.0-0-0 Bb6 27.Kb1 Qa7 28.Bxb6 Qxb6 29.Rc1 Kf8 30.Rc2 Qd4
Met Erwin l’Ami heb ik na het WK de partij uitgebreid bestudeerd en het is overduidelijk dat 31.Dxd4 op de lange termijn winnend is voor wit.
Grappig is dat ondertussen dus een Russisch uitziende persoon de zaal binnen kwam lopen en commentaar gaf dat hij ook niet zo’n heil zag in ruilen. Hij zag de stelling echter niet zo somber in voor zwart als dat de meeste programma’s hier optimistisch zijn voor wit, maar wilde niet ruilen op d4. Diep wilde wel slaan op d4 overigens voor wit. Diep‘s score in geval wit zou slaan op d4 was wit 0.326 pion beter.
31.Qe2 Rc8
De vriendelijke Rus was hier van mening dat 32.Df3 de beste was voor wit en mogelijk winnend en zag het prima zitten voor zwart na g6 wat Fritz na enige tijd van plan was.
Grappig is dat na 31.De2 wit helemaal niet meer negatief is geweest en zwart alleen nog maar als positief zag.
32.g6 h5 33.g4 h4 34.Qf3 f6 35.Rd1 Qb6 36.Rh2 Ke7 37.g5 fxg5 38.Re2 Rh6 39.Qg4 Kf6 40.Qg2 Bb5 41.Rg1 Rh5 42.Bxb5 h3 43.Qg4 Qxb5 44.Rd2 Qc5 45.Rgd1 Rh4 46.Qg3 Qc3 47.Qh2 Qe3 48.Re2 Qf3 0-1
Toch maar even gevraagd aan Boris Alterman wie nu die Rus was. Het bleek Sutovsky te zijn. FIDE rating momenteel 2679, nummer 28 van de wereld. Boris Alterman (2555) die tijdens het commentaar van Sutovsky op de stelling maar zweeg, maar het duidelijk niet eens was met Sutovsky, haalde zijn gram op voorzichtige wijze. Hij sloot af met de opmerking: “Maar goed, Diep heeft dan ook de hele partij niet negatief gestaan voor zwart.”
Ik heb na het WK uitvoerig met Erwin l’Ami en Diep erbij van alles geprobeerd en geanalyseerd, teruggenomen, heel diep geanalyseerd en de conclusie was continue hetzelfde. Zwart staat totaal gewonnen na 34.Df3
Een duidelijk voorbeeld van hoe de huidige wereldtop toch nog steeds niet snapt waarin de computer goed is en waarin niet. Wat je met name niet kunt maken tegen een computer is gaan schuiven in zo’n stelling. In deze stelling waar beide kleuren continue met matgrappen en aanvallen bedreigt worden, daar speelt de computer toch wel wonderbaarlijk goed. Waar natuurlijk Sutovsky’s oordeel als menselijke schaker en zijn spelinzicht buiten kijf staan, snap je dan ook waarom hij alle oefenpartijtjes die hij speelde tegen Shredder, die eerder klaar was met zijn partij als Diep, verloor.
Mijn vermoeden is dat ook Woodpusher 1997 wel een kans gemaakt had tegen de vriendelijke Sutovsky, die duidelijk niet weet wat een computer is en het nooit zal leren ook, daar hij betaald wordt om mensen te verslaan en niet computers. Hiermee had Diep zich naar een 3e plaats gevochten. Een wonderbaarlijke come-back!
Ronde 11
In de laatste ronde mocht Diep nog een punt afhalen tegen FIBchess, waarmee de 3e plek zekergesteld was. Daar ik zelf ook wel blind van FIBchess win (het is een JAVA programma als afstudeerproject geschreven), ging ik direct na het horen van de indeling even naar de toiletten toe en stond daar stevig juichend voor de spiegel in de wetenschap dat ik derde was. Na de teleurstellende eerste 7 rondes, magere openingen en mager openingsspel van Diep, dan met een slotoffensief van 4 uit 4 eindigen, dan mag je niet klagen natuurlijk.
Hoewel natuurlijk bij 14 deelnemers en 11 rondes, op 2 programma’s na, iedereen tegen FIBchess moest spelen, had ik erop gerekend nog Sjeng tegen te komen en die een kopje kleiner te maken. Sjeng is wel het beste bewijs dat goed getunede programma’s van tegenwoordig, eigenlijk maar een eenzijdig soort schaak spelen. Zonder goed boek dat gebruik maakt van dat sterke punt (Noomen boek bijvoorbeeld) is het plotseling 10x niks. Anderzijds is het ook zo dat Sjeng natuurlijk door een erg goede programmeur is geschreven en dat sommigen het in zich hebben om alle bugs er systematisch uit te testen. Juist voor veel Nederlandse programma’s geldt dat ze vaak sterven van de bugs. Diep was daar misschien het beste voorbeeld van. Zes maanden van bugfixen in de evaluatie hebben het enorm verbeterd. Natuurlijk is een tempo van 60 in 2 + 30 een erg relaxed tempo. Het Nederlands Kampioenschap dat hopelijk voor de deur staat, is met 90 0 aanzienlijk sneller. Bovendien heeft ook niet iedereen een snelle quad opteron tot zijn beschikking. Vandaar dat voor de komende maanden op het programma staat om Diep wat dieper te laten zoeken op een PC’tje.
Slotwoord en dankwoord
Tot slot wil ik benadrukken dat Diep natuurlijk wel zo gelukkig is een eigen openingsboekmaker Arturo Ochoa te hebben in Venezuela, zonder wie een derde plek volkomen onmogelijk is, waarvoor ik hem hartelijk wil bedanken. Tijdens de rondes update hij het boek zelfs af en toe. We zien duidelijk ook waarom. Zonder tussentijdse update maak je tegen de commerciële boekauteurs geen schijn van kans zelfs tegenwoordig.
Vincent ontvangt de derde prijs uit de handen van Prof. Moshe Kaveh van de Bar-Ilan University.
Ik denk dat Diep zich met een derde plek nu in het WK zich duidelijk in de wereldtop aan het melden is. Het moge duidelijk zijn aan de hand van een verslag van Amir Ban, zoals hij dat gepost heeft op CCC, dat hij nog niet onder de indruk is van het testwerk van programma’s zoals Diep en dat hij het een nadeel vindt als de programmeur in kwestie sterk schaakt.
Met dat eerste ben ik het volledig eens. In vergelijking met de commerciële programma’s wordt Diep haast niet getest. Dat komt natuurlijk ook omdat ik afhankelijk ben van vrijwilligers en het erg waardeer als ze wat partijtjes spelen. Voor het WK 2004 was de enige die regelmatig partijen leverde André van Ark. Op papier heeft Diep overigens rond de 1000 testers gehad in zijn korte geschiedenis tot dusverre (pas in 1994 gestart). Testers liggen ook niet voor het oprapen en zijn met een paar uitzonderingen ook ontzettend onbetrouwbaar. “Zelf laten doen,” zo zie ik de schaduw van Amir dan zeggen. Goed, hij kan het natuurlijk ook betalen. Zijn megabedrijf m-systems.com dat vele patenten bezit, is net verkocht zo vernam ik.
Met dat tweede wat Amir zegt, dat de programmeur een kneus dient te zijn en geen enkele schakende kwaliteiten dient te bezitten, daar ben ik het totaal oneens. Natuurlijk zijn we het roerend eens dat je in eerste instantie een goede programmeur moet zijn, anders kun je de gedachten niet vertalen naar enen en nullen in de computer. Edoch, sterk schaken is dan natuurlijk alleen maar een voordeel. De betrokkenheid van schakers wordt ook steeds groter bij het computerschaak. Openingsboeken zijn veel groter dan ooit tevoren. Volledige trukendozen zijn tegenwoordig vaak ingebouwd. Dat was 10 jaar geleden wel anders, hoor. Het is natuurlijk ook erg frappant dat Amir dat zegt, terwijl de enige verbeteringen in zijn eigen programma de evaluatie is geweest en een betere tuning op boek. Met name het aanvallende spel van Junior in bepaalde stellingen verraadt heel duidelijk schaakkennis ingefluisterd door Boris Kreiman. Als we ons dan realiseren dat een programma als Diep er totaal uitgezocht wordt door alle software behalve Junior (waar Diep duidelijk tactisch meer kaas gegeten had van de stelling dan Junior), dat de voorgaande Shredder versies ook tactisch enorm zwak zijn in vergelijking met bepaalde amateur programma’s, dan is het natuurlijk wel duidelijk dat schaakkennis belangrijk is. Daar komt bij dat de nieuwe programma’s die zich op de WK’s aan het melden zijn, zoals Falcon en Jonny; dat deze programma’s toch wel geschreven zijn door spelers met een rating boven de 2200. Johannes Zwanzger had op de vorige lijst zelfs 2340 FIDE. Ook dien ik op te merken dat Stefan Meyer Kahlen’s schaaknivo de laatste paar jaar aanzienlijk verbeterd is. Waar hij misschien op de ratinglijst staat met 1889, is hij positioneel zeker al veel meer waard. Dat was een paar jaar geleden wel anders. De enige die op grond van schaakkennis in het openingsboek wereldkampioen is geworden totdusverre, dat is Junior. Ik neem aan dat zijn posting weer een typisch geval van desinformatie is, iets wat in de computerschaakwereld wel vaker voorkomt en erg vaak afkomstig uit het Junior team. Dat vind ik heel kwalijk.Want de publieke statements van Amir, staan haaks op wat Shay mondeling tegen mij zei na de prijsuitreiking op het WK.
Bij de prijsuitreiking waren de toespraken gelukkig wat ingekort, maar misschien lag dat aan mijn extreme geduld bij het afhalen van mijn prijs, want mijn horloge zei dat het wel een x aantal uur weer kostte al die toespraken en sponsorbedankjes. Gelukkig had ik daardoor wel wat tijd om met deze en gene te praten. Zo zat naast mij de moeder van Amir. In 1950 vanuit Nederland naar Israel vertrokken. Ze was niet de enige. Een professor aldaar was in 1939 uit Nederland naar Israel vertrokken en sprak nog steeds prima Nederlands, zo waren er wel meer.
De meeste hoofdrolspelers bij elkaar. Van links naar rechts: Prof. Jaap van den Herik, Prof. Moshe Kaveh, Shay Bushinsky, Vincent Diepeveen, Stefan Meyer-Kahlen, Boris Alterman, Amir Ban, Prof. Nathan Netanyahu, Omid David Tabibi.