Eén van de hoogtepunten in de geschiedenis van Schaakclub Utrecht is een simultaanseance van Anatoli Karpov. Eduard Spanjaard had het georganiseerd en Utrechts sponsor uit die tijd (CVI) had het gefinancierd. Karpov is op het moment van deze simultaan wereldkampioen.
Het CVI en een avondje Karpov
Michel Hoetmer
Had onze immer van activiteit bruisende voorzitter het tijdens de ledenvergadering al niet met de nodige omzichtheid aangekondigd? Toch kwam het bezoek van wereldkampioen schaken Anatoli Karpov als een complete verrassing. Immers, niemand geloofde er echt in, dat men in het Stichtse tot het organiseren van een dergelijke exhibitie in staat was.
Dankzij de inspanningen van de sluwe onderhandelaar Spanjaard en een bijzonder gulle sponsor werd een uniek voornemen werkelijkheid. Onze “grand-maitre” zal u in eigen bewoordingen voorzien van de nodige achtergrondinformatie. Zelf was ik slechts als toeschouwer aanwezig. Aan de buitenkant ziet het CVI-gebouw er net zo uit als elke schepping van de moderne architectuur: strak, glad en een tikje fantasieloos. Deze indruk wordt, inmaal binnengekomen, nogmaals bevestigd. De ontvangst maakt indruk; geleid door een persoonlijke bewaker wordt elke bezoeker keurig netjes in de speelzaal afgeleverd: een fraaie, van alle gemakken voorziene bedrijfskantine. Alles is tot in de puntjes verzorgd; zefls de naambordjes van onze helden ontbreken niet.
Na lang, veel te lang wachten – minstens twee bakken koffie en het nodige spraakwater later – komt de wereldkampioen in het gezelschap van en delegatie binnen. Onze imposante burgervader – een liefhebber van het schaakspel en in reeds lang vervlogen tijden deelnemer aan de Hoogovens – werkt zijn openingstoespraakje met zichtbaar genoegen af. Even schrikt de menigte toehoorders op, als er toespelingen worden gemaakt op bezoeken van andere grote meesters in het nabije verleden; tot ieders opluchting wordt de dissidente Kortsjnoi niet genoemd.
De gastheer, vertegenwoordigd door de heer Hummeling, draagt eveneens zijn steentje bij tot het grote gebeuren. Spanjaard krijgt het woord. Hij ziet de zaken in een wat groter verband, trekt parallellen tussen Nederland, Rusland en onze eigen elf, werpt zelfs de computers van het CVI in de strijd… Of dít indruk maakt?
In het midden: Burgemeester Vonhoff, Anatoli Karpov, Eduard Spanjaard.
Eduard Spanjaard schudt Anatoli Karpov de hand.
De bobo’s??
Mijn bewondering voor de wereldkampioen is na deze voorstelling alleen maar toegenomen; je snapt het nauwelijks, dat zo’n klein manneke tot een dergelijke krachtsinspanning in staat is. Na een vermoeiend toernooi reist hij op de laatste rustdag doodleuk naar Brussel, om na zijn terugkeer in de late middag de strijd aan te binden met het puikje van de Utrechtse schaakgemeenschap. Gadegeslagen door tientallen bewonderaars (gemeten over de hele avond telde men 350 bezoekers; een ongekend aantal!) start ‘Tolja’ zijn eindeloze reeks van rondjes langs de borden.
Anatoli Karpov
Tot voor kort vond ik een simultaan een tikje gênante vertoning: zovelen tegen één en dan nog verliezen! De oorzaak hiervan zal wel gelegen zijn in het feit dat het mij nimmer lukte de sterren van de hemel te plukken. Mijn grootste triomf lag ooit eens in het ‘kapen ‘van een pion van de Tsjech Vlastimil Hort; voor deze onbetamelijke daad werd ik direct gevoelig gestraft: spoedig moest ik het kleinood inleveren, waarna het mij van kwaad tot erger verging. Sindsdien is mijn afkeer slechts toegenomen.
Als toeschouwer ga je er toch anders over denken; hier past slechts stille bewondering. Tussen de broodjes in koffie door, in flinke hoeveelheden verstrekt, worden alle stellingen met akelige precisie in elkaar gedrukt. Onverwachte erupties worden vakkundig gesmoord.
Eén voor één gaan ze met gestrekte oortjes tegen het canvas. slechts Duistermaat weet zich te handhaven. Enigszins van zijn stuk gebracht – of zou de vermoeidheid eindelijk vat op hem krijgen? – neemt Karpov een stoel en gaat er nog eens goed voor zitten. De in het middenspel ontstane rimpels worden spoedig gladgestreken; de zaak wordt nog wel tot het bot toe afgekloven, maar meer dan een puntendeling zit er niet in.
Een heerlijk avondje schaken! de spelers keren voldaan huiswaarts, het avondje Karpov zit er op!
Hans Duistermaat
In het jubileumboek van 1987 wordt slechts vermeld dat Karpov ons allemaal versloeg. De enige van wie geen gehakt wordt gemaakt, is Hans Duistermaat. Het commentaar is uit het clubblad van 1977.
Anatoli Karpov – Hans Duistermaat
Simultaan november 1977
[Commentaar van Hans Duistermaat]
1.c4 e5 2.Pc3 Pf6 3.Pf3 Pc6 4.g3 g6 5.Lg2 Lg7 6.O-O O-O 7.d3 Te8 Met de bedoeling om, als de gelegenheid gunstig is, Pd4 te spelen en na Pxd4 exd4 op de e-lijn te drukken.
8.Lg5 h6 9.Ld2 Kh7 Niet 9…. Ph7 wegens 9…Ph7 10.Dc1 g5 11.h4 g4 12.Ph2 h5 en de zwarte koningsstelling ligt mij te open.
10.e4 d6 11.h3 Pd7 12.Pd5 Pc5 13.b4 Pe6 13…Pxd3 14.Db3 en het paard is gevangen.
14.Kh2 Pcd4 Zwart heeft veld d4 stevig in handen; wit daarentegen het veld d5 niet, omdat zwart c6 kan spelen.
15.Pxd4 Pxd4 16.Pe3 c6 17.Tb1 Niet: 17.f4 exf4 18.gxf4 Pe6 19.Tb1 Pxf4 20.Txf4 Le5
17…a6 18.Pc2 Pe6 19.f4 exf4 20.gxf4 f5 Zwart mag f5 niet toelaten.
21.exf5 gxf5 22.Dh5 Tf8 23.Le1 Ld7 24.Lh4 De8 25.Dxe8 Taxe8 26.Tbe1 Tg8 27.Te2 Lc3 28.Kh1 Er dreigde 28… Pxf4 29.Txe8 Txg2 30.Kh1 Lxe8; zwart heeft dan een stuk gewonnen.
28…Pd4 Ik vond na 28…c5 29.a3 Txg2 30.Txg2 Lc6 31.Kh2 Lxg2 32.Kxg2 het spel te vervlakken. Hoe anders verder te komen?
29.Pxd4 Lxd4
30.Tc2 Wit is in moeilijkheden; zie bijvoorbeeld 30.Tfe1 Lc3 31.Txe8 Txe8 32.Txe8 Lxe8 33.a3 Ld2 34.Lg3 Lh5 35.Lf1 Lc1 36.a4 Ld1 37.a5 Ld2 en zwart wint minstens een pion.
30…Te3 31.Td1 c5 31…Tge8 32.Lf2 is een val.
32.Lf2 La4 33.Lxe3 Lxc2 34.Td2 34.Te1 Te8 35.Lf2 Txe1+ 36.Lxe1 Lxd3 37.Lxb7 Lxc4 levert zwart een pion op.
34…Lxe3 35.Txc2 cxb4 36.Te2 Ongeveer op hetzelfde neer komt: 36.Lxb7 Tg1+ 37.Kh2 Td1
36…Tg3 37.Lxb7 Lxf4 Karpow gaf 37… a5, om de zwarte meerderheid op de verre damevleugel in stand te houden, als veel beter aan.
38.Lxa6 Txh3+ 39.Kg2 Txd3
Zoiets is toch glad gewonnen, zou je denken. Wit kan geen c5 spelen wegens Tg3 en dxc5.
40.Tb2 Ta3 41.Lc8 Kg6 42.Txb4 Txa2+ 43.Kf3 Le5 44.Tb8 h5 45.Ld7 Ta7 45…. h4 leek me te vroeg: 45…h4 46.Tf8 h3 47.Lxf5+ Kg7 48.Tb8 h2 49.Tb1 gevolgd door Le4.
46.Le6 Kf6 47.Ld5 Ta3+ 48.Kf2 Kg5 49.Tg8+ Kf4 50.Tf8 Ta2+ 51.Kf1 Ld4? Nu was het moment daar: 51…h4! 52.Le6 h3 53.Txf5+ (Op 53.Lxf5 volgt h2 en de pion promoveert onherroepelijk.) 53…Ke3 en zwart heeft plotseling een geweldige matdreiging, namelijk Ta1.
52.Le6 Ta5 53.Td8 Kf3 53…Le5 54.Tf8 en zwart komt niet verder.
54.Ld5+ Txd5 55.cxd5 Le5
56.Te8?
– Op 56.Td7 had zwart gedacht: 56…h4 57.Th7 Lg3
– 56.Tf8 Ke4 57.Tf7 en verder als ik de partij. Of:
– 56.Tf8 f4 57.Tf5!
56…Ke4? In paniek gebracht door de mogelijkheid Txe5, gevolgd door promotie van de witte d-pion, geeft zwart definitief de winst uit handen. Na uitvoering van zijn oorspronkelijke plan door 56…Lg3 57.Th8 h4 valt op den duur pion d5 en heeft zwart uitstekende winstkansen. Een subtiele fase in de partij, waarin ik net een fout te veel maakte.
57.Te6 h4 58.Th6 Lg3 59.Th5 f4 Het verschil zit hem hierin, dat na 59…Kf4 60.Kg2 Kg4 61.Th8 zwart geen h3 kan spelen.
60.Ke2 f3+ 61.Kf1 Kf4 62.Th8 Kf5 Helaas leidt 62…Kg4 63.Tg8+ Kh3 niet tot winst; op zijn verst komt de zwarte koning op h1, de zwarte loper op g1, de zwarte pionnen op f2 en h2, waarna zwart pat staat.
63.Kg1 Ke4 64.Th5 Le1 65.Kf1 f2 66.Txh4+ Kxd5 67.Th3 Kc4 68.Ke2 d5 69.Tf3 d4 70.Th3 d3+ Remise (71.Txd3 f1D 72.Kxf1 Kxd3 73.Kxe1).
1/2-1/2
Hans Duistermaat
Anatoli Karpov versus Hans Duistermaat en verder naar rechts: Maarten Etmans en Eduard Spanjaard. Direct achter Hans Duistermaat staat Michel Hoetmer, de schrijver van het eerste artikel.
Staand Karpov tegenover van links naar rechts: Hans Duistermaat, Maarten Etmans, Eduard Spanjaard, Tom de Jong.
Hans Duistermaat en Anatoli Karpov
Hans Duistermaat en Eduard Spanjaard. Spanjaard is een stoel naar links opgeschoven.
Laatste fase van de simultaan: Karpov gaat zitten tegenover de enige tegenstander die nog is overgebleven: Hans Duistermaat. Eduard Spanjaard kijkt mee.
’t Arme nichtje, de rijke bink en … Karpov!
Eduard Spanjaard
“Lang niet gek om met ’n rijke bink getrouwd te zijn!”, vertrouwde een nichtje mij eens toe, wier man na een aantal magere jaren ’n vette erfenis toucheerde. En soms lang niet gek voor ’t arme nichtje dat Schaakclub Utrecht (“Schut” voor intimi) heet, die sponsor-link met een rijke bink CVI (dat betekent volgens sommigen: “Centen Voor Iedereen”).
Het begon allemaal van de zomer, toen ik vernam dat wereldkampioen Karpov aan het Interpolis-toernooi zou deelnemen. Een avondje uit met zo’n man zou ’t nichtje stellig opfleuren. Dus werd vriend en Rusland-specialist Berry Withuis geconsulteerd. Nadat hij voor de 1001-ste maal gevraagd had wat een procureur eigenlijk is, antwoordde hij: “Als ’t al lukt, zal ’t het Schut, die ouwe vrijster, ’n bom duiten kosten. En verder weet ik van niets; je moet bij KNSB-bestuurder Slijkhuis zijn, die de Interpolis opmaakt.”
“Ja”, zeide Slijkhuis, “ik ken Karpov heel goed, maar zou niet weten hoe ‘m te bereiken. Als ik hem te pakken krijg, zal ik het voor je vragen, maar ik geef je weinig kans. ’t Programma is zwaar en hij vertrekt al daags na de laatste ronde.” Zelfs de grote tovenaar Euwe bracht geen soelaas. “Ik zal ’t in m’n achterhoofd houden en voor je informeren als ik Anatoli op een of ander congres tegenkom”, was zijn schrale troost. ’t Blééf in dat machtige achterhoofd, zodat ik met echt schakersgeduld moest wachten tot woensdag de 21e september, de dag waarop Slijkhuis de beroemde Rus van ’t vliegveld zou halen.
’t Antwoord ’s avonds loog er niet om: “uitgesloten, Karpov denkt er niet over; ’t toernooi is te inspannend en z’n tijd te kort!” Gek, beste mensen, maar juist na zo’n reactie begin ik er pas echt plezier in te krijgen. Dus de volgende dag op naar Tilburg met een – aan een maximum gebonden – volmacht van oom CVI. De onvolprezen Waling uit Leeuwarden (waar ons eerste in die goeie ouwe tijd nog mocht komen) introduceerde me. ’t Gesprek was boeiend door z’n beknoptheid: “Als ik de vrije dag vóór de laatste ronde geen afgebroken partijen heb en mits er vroeg begonnen kan worden om weer tijdig naar bed te kunnen, is er een mogelijkheid. Maar wat ’t door u aangeboden honorarium betreft: I have my own conditions.” Wel, die waren, net als zijn speelsterkte, wel van een andere klasse!
Nu ben ik ervan overtuigd dat een van de voorwaarden om rijk te worden is: royaal zijn (niet omgekeerd!) en mijn theorie dat onze sponsor die eigenschap moest bezitten, bleek te kloppen. Met verhoogd mandaat toog ik opnieuw naar de wolstad, maar toen begonnen de moeilijkheden eerst recht. “Precies op die vijfde oktober is de voetbalmatch Nederland – Rusland”, voegde Slijkhuis me met sadistische grijns toe.
Veel erger nog was, dat Karpov zijn eerste afgebroken partij op ’t bord gekregen had, met een onwaarschijnlijk gecompliceerde stelling. Klokke zes stond hij op om zich naar de hermetisch geïsoleerde analysekamer te begeven. Nimmer verkeerde ik in zo’n tijdnood. Ten hoogste nog enkele seconden resteerden en er moest nog zóveel gebeuren. En toen was de schaakgodin Caissa mij genadig. Een hangende vlag inspireert ’n enkele maal tot een bijzonder krachtzet. “U moet kiezen tussen de voetbalwedstrijd en X dollar”. Het werd mijn enige overwinning op een wereldkampioen. Karpov begon te lachen en sprak: “Ik kom!” en ging heen, analyseren.
De rest weet u. hij kwam, speelde en zegevierde. Schuivers, vluggeraars, theoriestampers, helden van Schut, vergeet deze avond nooit! Eindelijk hebt ge eens artisticiteit, snelheid, diepte en causale kennis. Ikzelf heb het als een voorrecht ervaren Karpov te mogen ontmoeten. Hij is een groot man, en niet alleen omdat hij zo meesterlijk de schaakstukken hanteert. Zijn kortheid, directheid hebben mij evenzeer geïmponeerd als zijn hoffelijk gedrag en rust.
Na de seance mocht ik aanzitten aan een souper, aangeboden door het CVI in het Holiday-Inn hotel. Het was de eerste maal dat ik deze “Holy-Inn” betrad; het vlees smelt er op uw tong! Mij troffen Karpovs voortreffelijke tafelmanieren en zijn steeds to the point zijnde beknopte antwoorden.
Voor deze belevenis ben ik onze sponsor uiterst dankbaar. moge ik daar niet alléén in staan!
Ook Spanjaard deed uiteraard mee. En ook hij ging er kansloos af.
Anatoli Karpov – Eduard Spanjaard
Simultaan, 1977
[Commentaar van Robert Beekman]
1.c4 Pf6 2.Pc3 g6 3.e4 d6 4.d4 Lg7 5.f3 O-O 6.Le3 a6 7.Pge2 Pc6 8.Dd2 Tb8 In tegenstelling tot Erik Olof zet Eduard Spanjaard wel de hoofdvariant van de Panno-variant in het Sämisch Konings-Indisch op het bord. Deze stelling is in de zestiger en zeventiger jaren heel wat keer op het bord geweest.
9.Pc1 e5 10.d5 Pd4 11.Pb3 Pxb3 In combinatie met de volgende zet een goede keuze. Als er tussendoor een wit h4 en een zwart h5 gespeeld is, is het beter om met … c5 voor het gambiet te gaan. Maar nu heeft zwart nog … f5 achter de hand.
12.axb3 c5 13.Ld3 Ph5 14.O-O-O
Anno 1977 is dit de eerste nieuwe zet. En tot op de dag van vandaag is het niet herhaald! In grootmeesterpartijen en volgens de database, althans.
14…f5 Nu wit naar de damevleugel gegaan is, ligt een plan als … Ld7 en … b5 voor de hand. Eerst tegenspel op de damevleugel ontwikkelen. Zwart kan later altijd nog … f5 spelen.
15.exf5 gxf5 16.Lh6 Df6 17.Lxg7 Kxg7 18.g4 Pf4 19.Lxf5 Lxf5 20.gxf5 Dxf5 Deze variant oogt goed voor zwart, maar de zwakte op d6 is vervelend. Wit heeft daarom toch een klein voordeeltje.
21.Thg1+ Pg6
.
Valt f3 aan, maar hoe belangrijk is die pion? Ook hier heeft zwart een alternatief: Kh8. 21…Kh8 22.Pe4 Dd7 23.Tg3 b5 24.Tdg1 bxc4 25.bxc4 Da4 En zwart ontwikkelt toch tegenspel.
22.Pe4 Dxf3 De consequentie van de vorige zet. … Dd7 h4 is een stuk minder interessant geworden.
23.Pxd6 Dxb3 Zwart wint een pion, maar de gedekte vrijpion op d5 zal straks de partij beslissen.
24.Tg3 Tf3 25.Dg5 Txg3 26.hxg3 Df3 En na deze zet gaat het snel bergafwaarts. Zwart moet aan de pion op c4 blijven hangen, zodat het paard op d6 daaraan gebonden blijft en de eigen pion op d5 blokkeert.
27.Pf5+ Kf7 28.d6 Db3 29.d7 Dxc4+ 30.Kd2 Dd5+ 31.Ke2 Dg2+ 32.Ke3 e4 33.d8=P+ Txd8 34.Txd8 Df3+ 35.Kd2 Df2+ 36.Kc1 Df1+ 37.Td1 Dc4+ 38.Kb1 Da4 39.Td6
1-0
Eduard Spanjaard
Eduard Spanjaard en Karpov
Een elftal tegen Karpov
Erik Olof
Om dichterbij de waarheid te komen is een volgende strategie aan te bevelen: je keert gewoon om wat ‘men’ zegt… Het volgende voorbeeld ligt voor de hand. Schets van de situatie: een wat ielig uitgevallen ventje tornt geheel alleen op tegen het puikje van de (schaak)zalm van Utrecht en omstreken. Publiek kijkt meewarig toe. Een elftal tegen een eenling, als vliegende keeper. Om het effect nog enigszins te vergroten wordt de dikste burgemeester van Nederland erbij gehaald, toch wel een al te gemakkelijk succes voor het organisatiecomité.
Om de handicap van de eenling te benadrukken krijgt hij net zoveel bedenktijd voor alle partijen tezamen als iedere speler apart voor zijn eigen partij. Een handicap?? De inleiding was een waarschuwing. Het is een voordeel. Na de aftrap was medelijden voor de Utrecht-spelers op zijn plaats. Het ventje begon er al mee op hen neer te kijken… De Bunnikzijde was dan ook al snel uitgeschakeld. Er was geen lekker hapje te ontdekken, alles vel over been. Hoe was dat nu te verdelen?? Een onoplosbare vraag.
Wat doe je met een moeilijke vraag? Zet tien mensen bij elkaar en je weet zeker dat ze er niet uitkomen. Om de zaak absoluut onmogelijk te maken voeg je er nog een element aan toe: de factor tijd. En dat is precies wat er was gedaan door het slimme organisatiecomité. De spelers kwamen dan ook niet uit de knoop. Geen wonder, in deze tijd (hm) weten de mensen geen raad met hún tijd. ter misleiding werd de eenling een portie tijd toegemeten, maar dat was natuurlijk om iedereen zand in de ogen te strooien. Deze eenling gebruikte namelijk helemaal geen tijd. Om het spel een beetje mee te spelen drukte hij alleen maar hier en daar en af en toe de klok in. De Utrecht-spelers waren in de val gelokt. Zij speelden tegen de eenling, die op hen neerkeek, en tegen de tijd.
Waarom gebruikten de Utrecht-spelers tijd? Hier is het enige antwoord: om na te denken. Inderdaad, erger kan het niet. Je moet namelijk helemaal niet nadenken, wist de eenling. Je moet alleen maar zien. En dít deden die Utrecht-spelers natuurlijk niet. Het was een ongelijke strijd van nadenken tegen niet-nadenken. Het enige dat de eenling en het elftal gemeenschappelijk hadden, was een bord met stukken. Voor de rest was er niets gemeenschappelijks.
Een gevecht van man tegen man, dát durft die eenling vast niet aan…
Hieronder de analyse van Olof zelf over zijn partij. Een beetje melig opgesteld. Maar uit zijn openingsspel wordt wel een beetje inzichtelijk hoe Karpov achteraf tot zijn reactie kwam dat het aan theoretische kennis bij de Utrechters schortte. De opening is erg onconventioneel, mogen we wel zeggen. En dat terwijl de Panno variant in de Sämisch Konings-Indisch ook in 1977 zich al helder ontvouwd had.
Anatoli Karpov – Erik Olof
Simultaan 1977
[Commentaar van Erik Olof in clubblad 1977]
1.c4 Pf6 2.Pc3 g6 3.e4 d6 4.d4 Lg7 5.f3 Pc6 Ik ben nog niet weggevaagd. deze ongewone zet had ik weleens gezien van Westerinen.
6.Pge2 Ld7 Op safe gespeeld. Westerinen rocheert eerst, maar ik was natuurlijk doodsbang voor een koningsaanval.
7.Le3 e5 8.d5 Pa5 9.Pg3 b6 Nu is veld c5 toch aardig bestreken, zeker na Pb7. Zwart staat dan passief, maar overzichtelijk.
10.b4 Pb7 11.Ld3 h5 Liever strijdend ten onder.
12.O-O Hij is nergens bang voor.
12…h4 13.Pge2 Ph5 14.Dd2 Lf6 15.f4 exf4 16.Pxf4 Le5 Ik begreep wel dat pion e4 geblokkeerd moest worden.
17.Pfe2 h3 18.g3 Lg4 19.Pd4 Een juweel van een veld.
19…O-O De kust is veilig.
20.Pc6 Dd7 21.Pxe5 dxe5 22.c5 Toch veld c5…
22…bxc5 23.bxc5 De7 24.Pa4 f5 Over deze zet was ik erg tevreden. Strijdend ten onder, dat blijft het devies.
25.Lc4 Kh7 Er dreigde natuurlijk d6+; hij begint me te onderschatten.
26.Lg5 De8 27.Db4 Tb8 28.Tab1 f4 29.Lb5 Df7 30.Dc3 Dg7 De 30 zetten gehaald… Zwart staat minder, maar toch nog niet compleet verloren. Er zitten tegenkansen in.
31.gxf4 exf4 Ik was in tijdnood. Beter is waarschijnlijk Pxf4.
32.Dxg7+ Kxg7 33.Le7 Deze loper is al te actief. Met Pxf4 was deze loper verdwenen.
33…Tf7 34.d6 cxd6 35.cxd6 Pa5 36.Pc5 f3 37.Kf2 Ook een mooi blokkadestuk.
37…Pf4 38.Tg1 Le6 39.Pxe6+ Pxe6 40.Ld7 Pc5? Bij de laatste zet in tijdnood zag ik natuurlijk alleen dat het paard werd aangevallen.
41.Txb8 Pxd7 Toch is sprake van enige compensatie. Ook uit ander oogpunt gaf ik het nog maar niet op: ter wille van de anderen zou ik Karpov bezig houden.
42.Tb5 Pc6 43.Lg5 Pce5 44.Td5 Tf8 45.Tf1 Kf7 46.Lf4 Ke6 47.Lxe5 Pxe5 48.Kg3 g5 49.d7 Pxd7 50.Txf3 Pf6 Wit moet de kwaliteit wel teruggeven. Om Karpov uit het evenwicht te brengen bood ik gelijk maar remise aan. ‘Not yet’ antwoordde hij. Dat gaf hoop.
51.Txf6+ Txf6 52.Txg5 Dit toreneindspel is waarschijnlijk wel gewonnen voor wit. Het is alleen erg jammer dat ik niets van toreneindspelen begrijp.
52…Kf7 Na 52… Th6 volgt Ta5 met de dubbele dreiging Ta6+ en Txa7.
53.Ta5 a6 54.Kxh3 Tf4 55.Ta4 Na Txa6 en Txe4 is het waarschijnlijk remise. Ik herinner me tenminste een eindspel Botwinnik – Fischer met twee randpionnen, in Varna.
55…Kg7 Opgeven was hier het beste geweest.
56.Kg3 Tf6 57.e5 Tc6 58.h4 Kg6 59.Kg4 Kg7 60.h5 Kg8 61.Kg5 Kg7 62.Th4 Th6 63.Tb4 Te6 64.h6+ Een zeer passende gelegenheid om op te geven. Karpov is namelijk redacteur van het Russische tijdschrift ’64’.
64…Kg8 65.Tb8+ En zwart geeft het op zijn 65e op, want hij is aan de AOW toe.
1-0
Erik Olof
Maarten Etmans
Etmans verloor omdat de wereldkampioen ook over onvermoede taktische gaven bleek te beschikken. Volkomen onverwachts begint Karpov aan een diepe combinatie die als een bus klopt en waarna Etmans gelijk verloren staat. Briljant gespeeld door de wereldkampioen.
Anatoli Karpov – Maarten Etmans
Simultaan 1977.
[Commentaar van Robert Beekman]
1.e4 c6 2.d4 g6 3.Pf3 d5 4.e5 Lg4 5.Pbd2 e6 6.h3 Lxf3 7.Pxf3 Anno 1977 was dit al een paar keer op het bord geweest. De zet … g6 zet in deze stelling eruit als een aanknopingspunt, maar zwart bereikt hier zijn strategisch doel: Frans met de goede loper. Dat kan niet verkeerd zijn en dat is het ook niet.
7…a6 8.c3 c5 9.Le2 Pc6 10.O-O cxd4 11.cxd4 Db6 12.a3 Pge7 13.b4 Pf5 14.Lb2 Le7 15.Dd2 h5 16.Tfc1 h4 Zwart is prima uit de opening gekomen en staat zeker niet minder dan wit.
17.Tab1 Lf8 De zwarte loper gaat nu naar h6, maar daar doet ie niet veel terwijl de loper op e7 nuttige velden dekt. Straks komt zwart daar zelf ook achter en zet hij de loper weer terug. Een plan als Ke8-f8-g7 en torens verbinden ziet er logischer uit.
18.Dd1 Lh6 19.Tc5 Lf8
20.b5 Heel goed en heel knap gezien, zeker in een simultaan. Bijzonder sterk gespeeld.
20…Pcxd4 20…Lxc5 21.dxc5 Dxc5 22.bxc6 Dxc6 23.Tc1 Dd7 24.Ph2 De toren plus twee pionnen tegen twee lichte stukken is theoretisch gezien ongeveer een gelijke materiaalverhouding, maar in deze stelling zijn de lichte stukken veel sterker en staat wit gewonnen. Het witte paard gaat nu naar f6.
21.Lxd4 Pxd4 22.Pxd4 Dxc5 22…Lxc5 23.bxa6 Dc7 24.axb7 Tb8 25.Da4+ Kf8 26.Pc6 Kg7 27.Da6 En zwart staat machteloos tegen het oprukken van de a-pion.
23.bxa6 bxa6 24.Da4+ Kd8 25.Tb7 En zwart gaat mat of verliest de dame.
1-0
Maarten Etmans
Bert Kieboom
Hieronder de partij van Bert Kieboom. In deze partij laat de wereldkampioen waar hij zo bijzonder goed in is: in het wegspelen van de tegenstander in ogenschijnlijk gelijke dan wel dode stellingen.
Anatoli Karpov – Bert Kieboom
Simultaan, 1977.
[Commentaar van Robert Beekman]
1.c4 e6 2.Pf3 Pf6 3.Pc3 d5 4.d4 c6 5.Lg5 Le7 Zwart kiest voor een rustige opzet. Niet voor de scherpe Botwinnik-variant die begint met dxc4, en ook niet voor het Cambridge Springs met Pbd7 en Da5.
6.e3 Pbd7 7.Tc1 h6 8.Lh4 Pe4 9.Lxe7 Dxe7 10.Le2 Pxc3 11.Txc3 O-O 12.O-O dxc4 13.Lxc4 b5 Meer passend bij de zwarte opzet lijkt mij … e5.
14.Ld3 Lb7 15.Le4 Tac8 16.Dc1
Cruciaal bij het zwarte plan is dat zwart de bevrijdingszet … c5 speelt. In de partij zien we dat Karpov systematisch deze zet probeert te verhinderen, daarin slaagt en een structureel voordeel verwerft.
16…Dd6 17.Pd2 f5 18.Lf3 e5 19.Td1 e4 20.Le2 Dg6 Dit zou een mooi moment geweest zijn voor … c5, ware het niet dat wit eerder het profylactische Td1 gedaan had (dcx5 en Pxe4).
21.Pb3 a6 22.Pc5 Pxc5 23.Txc5 … c5 is definitief geblokkeerd. De loper op b7 staat nu slecht, maar zoveel beter staat de witte loper nu ook weer niet. In het vervolg zien we hoe Karpov beetje bij beetje zijn voordeel uitbouwt en de partij naar zich toetrekt.
23…Tcd8 24.a4 Td6 25.g3 Tfd8 26.Dc3 De6 27.Tc1 Kh7 28.Te5 Df6 29.Da5 T8d7 30.Tcc5 g6 31.Db6 Df7 32.h4 Te6 Een tactische fout, maar in hogere zin staat zwart al verloren.
33.Txe6 Dxe6 34.axb5 axb5 35.Txb5 Da2 36.Ta5 Db1+ 37.Lf1 De1 38.Ta7
1-0
Bert Kieboom
Bert Kieboom
De fotograaf
Op drie juli 2007 kregen we een brief van de fotograaf met alle foto’s.
Geachte heer Nieuwenhuis,
Een album met foto’s van destijds wereldkampioen Karpov die een bezoek bracht aan de Schaakclub Utrecht en simultaan speelde tegen een aantal spelers van de club. 1977, dus 30 jaar geleden.
Voor mezelf vind ik het zeer uniek te noemen. Veel bekende namen: Burgemeester Vonhof (voor ontvangst), mr. Spanjaard, Kieboom, Jaap van der Tuuk, van Raalte als toeschouwer, etcetera, etcetera.
Ik heb nu de leeftijd van 84 jaar bereikt en denk dan: wat gebeurt er met het album als ik er niet meer ben?
Daarom mijn vraag: schikt het dat u of iemand van het bestuur eens een keer langs komt om er naar te kijken. Ik ben ervan overtuig dat u zeer enthousiast zult zijn. Misschien kunt u van tevoren even bellen wanneer u komt. liefst op een ochtend omdat ik ’s middags even een tijdje rust.
Hopende dat ik u met deze brief een plezier heb gedaan en de club blij kan maken,
Met vriendelijke groet
Bart Rahder
Hieronder de foto’s van deze gedenkwaardige novemberdag in 1977. Een aantal foto’s heb ik hierboven al gebruikt. De rest staat hieronder.
Anatoli Karpov
Anatoli Karpov
Karpov, Jaap van der Tuuk, Bert Kieboom.
Karpov en Gerard Verholt
Karpov en Gerard Verholt
Karpov, Gerard Verholt en Jaap van der Tuuk
Karpov en een schaker die bij sponsor CVI werkte
Tom de Jong
Jaap van der Tuuk
Meindert van der Linde
Meindert van der Linde, Hans Duistermaat, Maarten Etmans. Achter Meindert staat de heer P. W. Boosman (in een geruit jasje), erelid van Schaakclub Utrecht sedert 13 februari 1975.
Jan van der Pol
Jan van der Pol
Jan van der Pol en Gerard Verholt
Een schaker die bij sponsor CVI werkte