Onbekende Russische schakers

Robert Beekman

Vorige week citeerde Grigori Kodentsov nog de Russische grootmeester Leonid Stein: “He who risks, may lose, but he who does not risk, loses.” Stein stierf veel te vroeg. Op 38-jarige leeftijd overleed hij in 1973 aan een hartaanval, nog steeds op het hoogtepunt van zijn carrière. Links een foto van hem.

Stein was een briljante aanvaller die de hele wereldtop zonder problemen aankon. Het probleem was alleen dat er nog meer Russische kandidaten voor het wereldkampioenschap waren. In 1961 en 1964 kwalificeerde hij zich glansrijk voor de play offs, maar omdat het aantal kandidaten uit één land beperkt was tot drie, mocht hij toch niet meedoen. En dus gingen in 1961 Geller, Petrosian en Kortsjnoi door. En in 1964 Tal, Smyslov en Spassky.

En zo bleef Stein een relatief onbekende speler. Want zij die mochten meedoen om de strijd om de wereldtitel kregen wel internationale bekendheid. Wie kent de andere spelers dat rijtje Russische grootmeesters niet? Van dat rijtje heeft alleen Geller niet gestreden om de wereldtitel zelf, maar wel in de play offs.

Naast Stein zijn er nog zoveel andere vermaarde Russische schakers die nooit het firmament hebben gezien maar in elk willekeurig ander land verschrikkelijk huisgehouden zouden hebben. Denk bijvoorbeeld aan Vladimir Simagin, net zo’n furieuze aanvalsspeler als Stein. In Rusland is Simagin altijd een legendarische speler geweest. Vele toppers waaronder Tal spraken lovend over hem. In het westen was hij minder bekend; hij kwam nu eenmaal niet zo vaak de grens over.

Links een door de Dvoretsky/Jusupov-school bekend geworden stelling. Simagin – Chistiakov, Moskou 1946. Wat moet wit doen? Voor de hand liggend lijkt slaan met de dame op c4, en vervolgens de loper naar d6 overbrengen. Maar Simagin begrijpt dat de stelling juist door de ongelijke lopers elk moment naar de ene of de andere kant kan omslaan. Was de koningsvleugel gesloten, dan zou 26.Dxc4 goed zijn geweest.

Simagin speelde daarom 26.Df2! Op zoek naar het initiatief! Materiaal is hierbij niet belangrijk. Zwart antwoordde: 26… c3! Ook op zoek naar het initiatief! Wederom is tijd belangrijker dan materiaal. En daartoe moeten lijnen geopend worden; in dit geval de vierde rij, eventueel zelfs de a6-f1 diagonaal.

Na 27.Lxc3 Txa4 28.Dh4 ontstond de linkerdiagram. Zwart speelde hier 28… Txf4? De verliezende zet. Zwart wint materiaal, maar daar ging het nu net niet om. Voor een tegeninitiatief moest 28… Ta3 gespeeld worden, en als de loper weggaat kan op g4 geslagen worden. Daarom Tfc1, en dan volgt niet slaan op a2, maar b5 met de dreiging van b4, en als de loper weggaat wederom fxg4. Eventueel kan de loper op c8 zelfs nog een beetje actief worden met La6. Met het slaan op f4 (28… Txf4) wordt tijd verloren en de diagonaal c1-h6 geopend, en daar zou de witte loper snel van profiteren. 29.Df6 Tg7 30.Kg3 Tc4 31.Tad1 Ld7 32.Ld2 Kg8 33.Lh6 Tg6 34.Txd7! En wit won.

Hierboven rechts aan het bord Simagin, in een foto uit 1949. Botwinnik kijkt toe.