Diep

OPPPC 2007

Diep in Polen

Vincent Diepeveen

Het computerprogramma Diep in het OPCCC: het Open Polish Computer Chess Championship. Dit werd gehouden in Polen te Lodz eind juni 2007.

opccc07allen

Vincent temidden van een aantal deelnemers aan het OPCCC 2007.

Tja, hoe begon het allemaal. Eigenlijk begon ‘t al meer dan twee jaar geleden. Ondergetekende emailde richting Polen of ik mocht afreizen naar Polen om daar mee te doen aan het Pools computerschaakkampioenschap. Een keihard Njet kwam terug. Dat was alléén voor Polen natuurlijk, hoe kon ik zo dom zijn om ‘t überhaupt te vragen?

Natuurlijk was deze vraagstelling al helemaal in mijn herinnering weggezakt toen ineens begin 2007 tot mijn stomme verbazing een emailtje in uitermate gebrekkig Engels kreeg met de vraagstelling of ik mee wilde doen met Diep in een comperschaaktoernooi te Lodz in Polen eind juni 2007; ik zou een ticket en hotel kado krijgen. Heel strategisch antwoordde ik natuurlijk dat ik uitermate geïnteresseerd was en wel 99% zeker wist dat ik zou komen opdagen, maar wel eerst even wilde afwachten wanneer het wereldkampioenschap computerschaak zou spelen. Tenslotte had ik kort daarvoor contact gehad met Jaap van den Herik, die het nog wel zag zitten om eind juni 2007 een wereldkampioenschap computerschaak te organiseren.

Ondertekening van de email was gedaan door ene ‘Justyna’. Na nog wat gebrekkige communicatie, waarbij ik totaal geen antwoorden op vragen kreeg van deze Justyna, kreeg ik begin april te horen: “ik ga een ticket voor je boeken, maar eerst moet je je inschrijven”. Waarop ik natuurlijk kon melden: “Hierbij mijn inschrijving”. Nog een maand verder bleek het zo te zijn dat ik eerst een heel vragen formulier mocht invullen met een waslijst aan vragen. Ach ja, ex-oostblok, wat moet je ervan zeggen?

Wat wel enigszins verdacht was op het vragenformulier waren in uitermate gebrekkig Engels opgestelde vragen als:

  1. “I agree upon the rules”
  2. “I agree to license Technica to publish my engine”
  3. “I agree to give Technica the source code of my engine”

Nu heeft elke persoon in computerschaak wel al wat rechtszaken achter de rug en dan teken je niet zomaar natuurlijk voor dat soort dingen! De onbescheidenheid! Dus maar even een email sturen met als vraagstelling: “Welke regels hebben wij het over?”. “Bent u alleen uit op mijn source code?”. Geen antwoord hierop. Ga je dan nog wel zo’n ticket krijgen? Ik dacht het niet! Van Justyna ontving ik een vluchtschema. Geweldig natuurlijk, maar waar was die ticket dan? Nog een email ontvangen, weer het vluchtschema. Tja, dat kan elke persoon met internet vrijblijvend naar je opsturen tenslotte. Misschien moest ik maar een cursusboek Pools- Engels meenemen, want kennelijk kwam mijn vraagstelling niet echt door! Mijn behandeling was kennelijk beter dan die van anderen, die hadden zo niet nog minder informatie ten aanzien van het Pools computerschaakkampioenschap. Klussers alhier die ‘t Pools machtig zijn ken ik helaas niet.

Andere computerschakers tastten nog meer in het duister. Een collega wist me te vertellen dat alles ok was, als ik maar een “e-ticket number” zou weten te bemachtigen. Zo waar, na verscheidene emails richting Justyna lukte dat! Dus niet al te lang voor ‘t toernooi wist ik eindelijk dat het een concreet bestaand toernooi was en niet een poging om mijn source code tegen de prijs van 1 ticket en een handvol roebels! Te laat voor enige andere auteurs.

Nu het dan toch een serieus toernooi betrof, toch eens even vragen wat en hoe er aan de hand was. Op het WK computerschaak te Amsterdam kreeg ik duidelijkheid. Jeroen Noomen, de Nederlandse boekauteur van Rybka die zo overtuigend wereldkampioen werd dankzij geweldige openingen en goed spel, kwam aldaar genieten van zijn wereldtitel en had een Poolse schaakster meegenomen. Zij wist de toernooilocatie te liggen. Het was een geweldig groot universiteitsterrein en de naam Lodz diende ik uit te spreken als “Woedz”; verder had men in Polen nog geen euro’s maar kon alleen in Zloty’s betaald worden.

Zowaar een paar dagen voor het toernooi kwam er ineens meer duidelijkheid toen ik email kreeg van de uitermate sympathieke toernooidirecteur. Er bleek zowaar een homepage te zijn en ten overvloede emailde hij me ook de reglementen. Daar bleek dat er dus geen gebruik gemaakt kon worden van remote computers en ook dat de tijdscontrole uitermate rap was. Enigszins problematisch natuurlijk, daar dat zou betekenen dat ik op een laptop diende te spelen, in plaats van mijn 50 kilo zwaar en energieverspillende brulmonster thuis, die zo prima dienst had gedaan in de wereldkampioenschap pen Turijn 2006 en Amsterdam 2007.

Tot mijn stomme verbazing leerde ik ook dat er geschaakt ging worden tegen een grootmeester, maar dat Diep daar niet tegen mocht spelen, maar wel Rybka en Zappa alsmede twee Poolse programma’s. Van zowel Rybka als Zappa zou geen van de programmeurs aanwezig zijn, doch slechts operators. Wel enigszins lullig natuurlijk; je komt als auteur helemaal uit Nederland naar zo’n toernooi toe, waar je al van weet dat je geen schijn van kans maakt om te winnen gezien de condities, om dan vervolgens toeschouwer te zijn en de hoofdprijs, spelen tegen een grootmeester, te moeten missen. Sterker nog, had ik die condities tevoren geweten, dan had ik me wellicht niet ingeschreven aldaar. Niet zozeer vanwege het missen van remote machines, want daar valt wel iets voor te zeggen, maar met name wegens het snelle speeltempo.

Natuurlijk hoorden ook Zappa en Rybka dit pas rond die tijd, met als gevolg dat ze afzeiden voor dit toernooi; voor hen was de belangrijkste overweging het moeten meenemen van hardware in plaats van remote over het internet te spelen op de machine op sponsorlocaties. Nu was dat erg onhandig voor de organisators natuurlijk, want die hadden een nonrefundable ticket opgestuurd naar een ieder. Erg dom natuurlijk. Als geluk bij ongeluk kreeg ik dus de unieke kans om te spelen tegen een grootmeester in de schoot geworpen. Op wat voor manier we zouden spelen tegen de grootmeester, dat was nog niet duidelijk. Daar maakte ik me ook totaal geen zorgen over, in de wetenschap dat er toch wel een leuk artikel later over viel te schrijven, waarvan dit artikel getuige is.

In de tussentijd mocht ik ook niet klagen over mijn laptop. Waar mijn eigen laptop natuurlijk een afdankertje is van een ander, was ik ondertussen in het bezit gekomen van een prachtige nieuwe en moderne laptop van de zaak. Dat wierp natuurlijk weer een héél ander licht op de zaak in Polen. Zo totaal hopeloos als ik het me had voorgesteld zou ‘t wel niet worden dus. Slechts van wat Russen en Ukrainers kon ik verliezen, naast de grote favoriet Glaurung uit Noorwegen. Geprogrammeerd door de wiskundige Tord Romstad uit Noorwegen.

Een dag voor het toernooi aangekomen in Warschau in Polen, was het alsof de tijd stil had gestaan. Scenes uit oude films van ver voor de jaren 70 doemden op mijn netvlies op. Ten eerste had ik een vergissing gemaakt door te denken dat Lodz in Warschau lag. Lodz ligt ruim 100 kilometer verwijderd van Warschau. De enige optie was kennelijk de trein. Een vriendelijke jonge Pool, het Engels goed machtig, hielp me het treinstation te vinden en wees me waar ik in de rij mocht staan om een ticket te kopen.

Dat kopen van zo’n treinticket is overigens een procedure die naar ik vermoed de laatste 40 jaar niet is aangepast. Wel is men bezig om de spoorrails te moderniseren. Het hele traject was men hard aan ‘t werk. Over een paar jaar zou ‘t af moeten zijn. Tot die tijd duurt de reis Warschau naar Lodz iets meer dan vier uur per trein. De bromfiets is beduidend sneller! Op het station Lodz aangekomen besloot ik dan ook maar om de taxi naar het hotel te nemen. Dat kostte 20 zloty. Bijna evenveel als de hele treinreis weliswaar, maar omgerekend toch maar zo’n 5 euro. Geen geld voor een taxirit van 20 minuten!

opccc07hotel

Aangekomen in het voor Poolse normen enorm luxueuze viersterren hotel, nam ik uit een ooghoek in de lobby iemand waar. Onhandig en aarzelende bewegingen makend. Duidelijk een nerd. Dat moest een collega zijn! Met deze Ukrainer Alex Morozov kon ik uitstekend overweg. Zijn schaakprogramma heet Booot, vernoemd naar jonge Amerikaanse recruten die net dienst hebben genomen, speelde uitstekend in het toernooi. Alex’ bloedrode t-shirt met de koeieletters CCCP erop had ook wel wat; Alex had maar 10 zloty betaald voor de taxirit van treinstation naar hotel. Hij had zoals een IT-er betaamd natuurlijk exact gemeten dat de treinrit vier uur en twintig minuten gekost had van Warschau naar Lodz, terwijl hij daar veel minder mee zat dan ondergetekende; hij had daarvoor 13 uur in de trein gezeten vanaf Kiev naar Warschau en vond dat uitermate relaxed.

De dag erop om negen uur al in actie in wat bleek het centrum voor wiskunde en informatica te zijn; de soortgelijke organisatie in Nederland heet CWI. Bij het betreden van de collegezaal was het gelijk al duidelijk tegen wie ik zou spelen. GM Macieja zat duidelijk nerveus een beetje verloren achter de stukken met de klok te friemelen. Dat duurde zeker een half uur, daar er enige onduidelijkheid was over de formule waarin gespeeld zou worden. De sponsor stelde voor om maar even 4 partijtjes te spelen met de programma’s vier keer wit. Wit begint en zwart wint tenslotte, zo moet hij jong geleerd hebben. Voorzichtig en behoedzaam bracht Macieja in dat hij liever twee keer met wit en twee keer met zwart speelde. Om aan de voortdurende onzekerheid een einde te maken pakte ik maar 2 pionnen en liet Macieja kiezen. Hij koos wit.

opccc07diepmajieca2

Links Vincent, rechts GM Majieca.

Vervolgens was er natuurlijk onduidelijkheid over wie als eerste zou spelen. Gekozen werd voor Diep; dat zou ook goed staan op TV tenslotte, want die zouden binnen een paar minuten komen opdagen om even wat opnames te maken voor net 3. Nu zult u vast hetzelfde denken wat velen vooraf aan dit evenement dachten, namelijk dat een GM welhaast in seniele toestand dient te verkeren om nog in deze tijd tegen een computer vier partijtjes te spelen op een tempo van 25 10. Dat is 25 minuten voor de hele partij en 10 secondes per zet incrementeel erbij.

opccc07diepmajieca

Vincent zet namens Diep de klok aan tegen GM Majieca.

Tijdens de partij bleek dat reuze mee te vallen. De hedendaagse generatie GM’s spelen zelf taktisch namelijk net zo goed als de computer dat doet. Nu ja, bijna alle zetten zijn van hetzelfde niveau. Een enkel slippertje daargelaten. Zoals te doen gebruikelijk een knullige opening van de computer uit het openingsboek, waarbij de grootmeester met meer dan een pion voordeel uit boek komt. Wat schetste echter mijn verbazing toen Diep op rooftocht uitging op a2 + b2 pionnen, om er vervolgens achter te komen dat de stelling remise is, wat natuurlijk dankbaar door Macieja werd geaccepteerd. Een sterk staaltje van de grootmeester.

GM Bartek Macieja – Diep
juni 2007

(Commentaar Robert Beekman)

1.d4 d6 2.e4 Pf6 3.Pc3 g6 4.Lg5 Lg7 5.f4 Een bijzonder scherpe aanpak van de Pirc. GM Majieca is overduidelijk niet bang voor de reputatie van de computer.
5…c6 6.Dd2 b5 7.Ld3 b4 8.Pce2 Db6 9.Pf3 Lg4 Een standaard zet in deze variant, die langs theoretische paden lijkt te lopen, afgezien van het feit dat zwart meestal op een zeker moment kort rocheert. In de partij laat zwart de koning tot aan het eind in het midden staan.
10.O-O Pbd7 11.Kh1 h6 12.Lh4 d5
diamajicadiep1Een opvallend moment. De zet … d5 wordt vaker gespeeld, maar meestal als wit zich wat bescheidener opgesteld heeft. Het centrum wordt nu geopend terwijl het nog altijd onduidelijk is waar de zwarte koning veiligheid kan vinden. Op dit moment staat wit duidelijk beter.
13.e5 Waarschijnlijk is slaan op d5, gevolgd door Pe5 en mogelijk f5 beter dan wat in de partij gespeeld wordt. De witte koning blijft dan veilig staan terwijl het centrum naar de zwarte koning toe geopend wordt.
13…Pe4 14.De3 Lf5 15.h3 Pf8 Na … h5 kan volgen:
– 15…h5 16.Pg5 Pxg5 17.Lxg5 e6 18.Lxf5 gxf5 En wit heeft een onmiskenbaar en langdurig voordeeltje.
– 15…h5 16.Lxe4 Lxe4 17.Pg5 Gevolgd door e6. Deze variant levert wit zelfs groot voordeel op.
16.g4 Lc8 17.Lxe4 dxe4 18.Dxe4 h5
diamajicadiep2Ogenschijnlijk heeft wit simpelweg een pion gewonnen, maar de computer heeft diep vooruit gerekend en gezien dat er een pion teruggewonnen zal worden. Echter: wit heeft het centrum stevig onder controle.
19.f5 hxg4 20.hxg4 g5 21.f6! De pointe.
21…Pe6 22.fxg7 Pxg7 23.Pg3 Een misrekening. Een zet als c4 had het witte voordeel gehandhaafd.
23…gxh4 24.Pf5 Lxf5 25.gxf5 Ph5 Ai. Kwaliteitsverlies is onvermijdelijk.
26.Kh2 Pg3 27.Df4 Pxf1+ 28.Txf1 Da6

.

.

diamajicadiep3Een hier dan het wonderlijke moment waar Vincent het over had. De computer gaat gulzig de twee pionnen op a2 en b2 pakken, waar 0-0-0 voldoende zou zijn geweest voor de winst. Waarschijnlijk heeft het met de eeuwig schaak mogelijkheden te maken. De computer ziet allerlei varianten waarin schaak gegeven kan worden, waardoor de eindstelling buiten het evaluatieplafond van de computer ligt.
29.Pg5 Dxa2 30.e6 f6 31.Pf7 Tg8 32.Dxh4 Dxb2 33.Tf2 Dc3 34.Tg2 Txg2+ 34…Tf8 35.Dh7 Dxd4 36.Tg8 leidt ook tot eeuwig schaak.
35.Kxg2 Dxc2+ 36.Kg1 Db1+ 37.Kg2 Dc2+

1/2-1/2

opccc07diepmajiecastelling

Een fragment uit de uiterst spannende partij tussen Diep en GM Majieca.

Macieja herhaalde met zwart (!) hetzelfde staaltje tegen Glaurung en maakte daar met zijn ogen dicht remise tegen, al kostte dat wel bijna 100 zetten. Toen was hij moe en verloor hij tegen twee absolute krukken van Poolse programma’s natuurlijk beide partijen, geheel volgens verwachting.

Maar twee halfjes in de eerste twee partijen is hoegenaamd niet mis. Een geweldige prestatie. Mijn openingsboekauteur Arturo Ochoa, die verder in ‘t toernooi een prima prestatie afleverde, hoopt met mij natuurlijk op een rematch volgend jaar tegen Macieja! Ach ja het toernooi zelf, waar wat ‘beancounters’ tegen elkaar speelden, dat was minder interessant. Tot mijn verbazing sleepte Diep er nog een derde plek uit, zeer verdienstelijk. Zowaar één Pools programma kwam met een remise weg en verloren werd er tegen de overduidelijke winnaar Glaurung en van een Wit-Russisch programma, waarvan de programmeur Igor Korshunov uitermate stug overkwam.

opccc07majieca

GM Majieca.

Ondanks het strakke tijdsschema had de organisatie zowaar voor elkaar gekregen om nog een excursie te organiseren door Lodz heen. Lodz ondanks zijn enorme grootte van ruim 800000 inwoners (daarmee groter dan Amsterdam) zit toch met een probleem. Dat valt goed te illustreren met wat voorviel. Toen de zon nog even een beetje scheen tijdens de excursie, struinde ik natuurlijk op een ijscotentje af. De dame achter de softijsmachine keek me vreemd aan toen ik vroeg welke keuzes er waren in grootte van ijsco’s. Die vraag had ze de afgelopen 40 jaar naturlijk nog niet gehad. Ik betaalde haar dus maar twee zloties en kreeg daarvoor een softijsje in een klein hoorntje, met als alternatief haar dat níet te betalen om dan géén ijsje te ontvangen.

Kortom, Lodz is een kale grauwe stad, hoegenaamd zonder uitgaansleven. Op de weg terug namen Tord en ondergetekende de snelbus. Die doet er maar 2 uur en 40 minuten over. Een ervaring rijker kochten we natuurlijk dat kaartje al een dag tevoren. Vanzelfsprekend namen Alex en zijn schaduw Igor de trein, die was tenslotte 11.50 zloty goedkoper. Op de terugweg kwam ik erachter dat het hele avontuur in Polen me maar rond de 60 euro gekost heeft; de verzorging tijdens het toernooi was kortom geweldig.

opccc07lodz

Op toeristisch pad door Lodz.

Eindstand

pl naam land pt MBch. Bch. vs+ L.Z.
1 Glaurung, – Romstad Tord NOR 8.5 38.50 48.50 9;6;2;3;8;13;5;7; 8
2 WildCat, – Korshunov Igor BLR 6.5 38.00 50.00 11;8;2;6;9;5; 6
3 Diep, – Diepeveen Vincent NED 6.5 38.00 49.00 10;7;9;4;8;13; 6
4 Booot, – Morozov Alex UKR 6.5 35.00 46.00 12;13;3;11;14;9; 6
5 Matacz, – Pestka Maciej POL 6.5 32.00 41.00 14;10;5;4;12;16; 6
6 Rzeźnik, – Marek Kołacz POL 5.5 32.50 41.50 16;13;5;11;15; 5
7 Tytan, – Tomasz Michniewski POL 5.0 31.50 40.50 15;16;10; 3
8 Armagedon, – Sidorowicz Grzegorz POL 4.5 32.50 41.50 5;10;14;16; 4
9 Gosu, – Paterek Arkadiusz POL 4.0 32.50 43.00 12;9;15;10; 4
10 Matant, – Antoni Szczepański POL 4.0 28.50 35.50 16;12;15; 3
11 NanoSzachy, – Cichy Piotr POL 3.5 33.50 44.00 14;11;15; 3
12 Atak, – Łuksik Mateusz POL 3.5 25.00 32.00 15;14; 2
13 Nesik, – Strejczek Marek POL 2.5 28.00 35.00 15;16; 2
14 Sierżant, – Rostek Mariusz POL 2.5 26.50 33.50 16;10; 2
15 Warrior, – Saveljevs Aleksandrs LAT 2.0 25.00 31.00 14;16; 2
16 Excelsior, – Kłonowski Marek POL 0.5 27.50 36.00 0

opccc07diepmeekijken

Meekijken naar het computerscherm van Diep.