In het zicht van de haven
Robert Beekman
De ongelooflijk spannende laatste ronde van Corus 2009 zal ons allen nog lang bijblijven. Door de afwezigheid van Topalov, Kramnik en Anand was er niemand die het toernooi domineerde en stonden zes spelers aan kop.
Magnus Carlsen was één van hen. Hij moest met zwart winnen van Yue Wang. Op een gegeven moment hoort hij dat Karjakin – zijn generatiegenoot en collega-wonderkind – gewonnen heeft. Dat kan hij natuurlijk niet over zijn kant laten gaan! Hij moet winnen om medewinnaar van het toernooi te worden. Samen met Karjakin! In de diagram links heeft Carlsen net 60… Te1-e5 gedaan en nu doet Yue 61.f6. Het is welhaast een studieachtige zet. Zwarts dubbele dreiging Le3 en Txf5 wordt beantwoord met het en prise zetten van vrijpion e6. Ineens blijkt wit in alle varianten gewonnen te staan. De ene variant is nog mooier dan de andere.
- 61…Txe6 62.Txg7
- 61…Le3 62.Kd6 Lxa7 63.Pe7 en de f-pion is niet tegen te houden
- 61…gxf6 62.Kd6 en Ta8 en e7 is niet tegen te houden
- 61…Lxf6 62.Kd6 en Pxf6, Ta8 en e7 is niet tegen te houden.
Kasparov keek mee op chessbase.com en kon de fout van Carlsen bijna niet geloven. “Wat doet ie nou?? Hij hoefde alleen maar … g6 te spelen en had dan simpel remise gehouden!”
En inderdaad, hoe verrassend 61.f6 ook moge winnen, toch denk ik dat Carlsen voorafgaand aan deze partij gelijk de sleutelzet 61.f6 gezien zou hebben. De schaker gaat dan namelijk door andere ogen kijken. Los daarvan hoefde hij niet eens deze verrassende zet gezien te hebben. Ook 61.Kd6 Txf5 62.Pe7 Lxe7 63.Kxe7 is volgens mijn berekeningen gewonnen voor wit. Dus Carlsen heeft zichzelf op meer dan één front voor de gek gehouden.
En om dat te begrijpen moeten we de keten van gedachtepatronen volgen die al een paar zetten eerder begon. Natuurlijk zag Carlsen dat wits pionnen ver opgerukt waren, gesteund door koning, toren en paard. Maar wanhopen hoefde nog niet. Ongetwijfeld dacht hij: “Ik hoef alleen maar mijn loper voor de twee pionnen te ruilen en dan zijn mijn toren en twee verbonden randpionnen nog heel lastig voor zijn paard.” Wits Kd4-c5 past daarom in Carlsens paard van Troje: hoe verder de witte koning weg gaat van de zwarte randpionnen (het liefst nog naar d6), hoe effectiever zullen de zwarte vrijpionnen terug kunnen slaan. En dus deed Carlsen Te1-e5, met als idee het winnen van pion f5 en vervolgens de loper opofferen voor de e-pion.
En hij verloor.
Carlsen speelt nog onbekommerd op winst.
Hier dringt het zelfbedrog tot hem door.
En op dit moment heeft Carlsen zich er al in berust dat hij gaat verliezen.
In the meantime. Just a few moments before… Leinier Dominguez heeft wit tegen Sergey Karjakin. Dominguez verraste Karjakin met een heel sterk nieuwtje. Ik keek mee op internet en meende dat wit gewonnen stond. Ik zag niet hoe, maar mijn gevoel bedroog mij niet, want achteraf zag ik de analyses van grootmeesters die lieten zien hoe wit duidelijk tot winnend voordeel had kunnen behalen. En ongetwijfeld moet Dominguez datzelfde gevoel hebben gehad! “Ik ga hier gewoon het sterkste toernooi van de wereld winnen!!”
In het zicht van de haven blijven echter alleen de allersterksten overeind staan. In de diagram links is het voordeel al verdwenen, maar als je zo goed hebt gestaan, dringt dat nog niet tot je door. Dan ben je nog steeds op zoek naar winnende varianten.
En dus dacht Dominguez zoiets als: “De zwarte koning loopt na 29.Lxg7 Kxg7 30.Dh6 Kf6 uit het gevaar weg. Dus 29.Lxg6 fxg6 30.Dxg6 en nu is 30… Tf7 31.Th7 niet mogelijk en dus moet zwart met 30… Tf6 zijn kwaliteit terugofferen. Maar 31.Lxf6 kan niet! Er volgt dan winnend Df4+ en nu ofwel Kb1 Tb8+ ofwel Kd1 Dxf3+. Dan maar weer terug naar 29.Lxg7. Is die koning wel echt veilig? Ik zal hem vast later nog wel ergens oprollen om de toernooiwinst alsnog binnen te halen! Ik ben hier namelijk zo verschrikkelijk briljant bezig, dat ik het zelf nog niet eens doorheb!”
En hij doet het verliezende 29.Lxg7, waar 29.Lxg6 nog kansen op behoud had geboden als wit niet 31.Lxf6 had gedaan, maar Dh7 of Dd3.
Zo dichtbij, en toch zo ver weg.
As a thief in the night: toernooiwinnaar Sergey Karjakin.
En een volkomen terechte toernooiwinnaar overigens. Tegen Carlsen en Dominguez ging hij met lef langs afgronden en tot twee keer toe won hij nadat hij de ronde ervoor ontluisterend verloren had. Dat is pas mentaliteit.