Diep in het Aegon toernooi en dicht bij Timman

Vincent Diepeveen

Diep was een deelnemer aan het Aegon Mens – Computer toernooi 1997. Timman, op kleine afstand van Diep, speelde een kloksimultaan tegen een paar programma’s op het Aegon Mens – Computer toernooi. Over dit Aegon toernooi is al wel genoeg verteld in de pers, denk ik zo. Rest mij nog trots te melden dat Diep remise heeft gemaakt tegen Speelman, en een plusremise tegen 011.

Over die laatste partij wil ik nog wel wat kwijt: 011 speelde tegen het einde van de partij Lf8-d6-f8. Reden voor mij om remise aan te bieden. 011 weigerde. Een zestal zetten later bood 011 mij remise aan. Ik pakte het aanbod maar al te graag aan. Remise tegen de nummer één geplaatst in het Aegon toernooi! Stomme ik. De stelling was in die zes zetten heel wat veranderd in het voordeel van Diep. 011 had een goede voortzetting gemist, en zat nu tactisch en positioneel zwaar in de problemen: “I was not happy anymore about the position” (voorzichtige schattende blik van 011), herhaalde 011 tot drie maal toe. Hoe langer ik naar de positie keek, hoe meer ik tot de overtuiging kwam dat 011 geen schijn van kans had gehad.

De positie was eenvoudig. Beetje rekenwerk, en langzaam maar zeker pionnen slikken voor Diep, terwijl 011’s stukken langzaam maar zeker in de verdrukking zouden geraken. Als een computer voordeel heeft en het goede plan heeft, dan is de overlevingskans voor de mens bijna nul, zo is mijn ervaring.

Tegen Nijboer ging het helaas wat slechter. Diep werd langzaam mat gezet, ontsnapte met wat rekenwerk naar een remise toreneindspel, en liet zien dat programma’s het fijne van het toreneindspel nog steeds niet begrijpen. Een terechte nul helaas.

Positief was de partij tegen Fürstenberg. Zie de diagram links. Hoe nam Diep huisschaker Fürstenberg te grazen?

De andere 3 partijen waren wat minder interessant. De journalisten Peter van Wermeskerken en Jan Joost Lindner hadden al wat vaker geschaakt tegen de computer. Al heb je nog zo’n goed boek, er zitten altijd gaten in. In het geval van Diep grote gaten (slecht boek, nog erg weinig aan gedaan. Misschien deze zomer). Er ontstonden een tweetal gesloten stellingen met de dames van het bord, en ook Deep Blue heeft al regelmatig laten zien hier niets van af te weten. Zo ook Diep. Niets dan lof voor beide heren. Geen onderschatting van de computer. Geen overschatting van zichzelf, gewoon afwikkelen naar een gesloten stelling, bij voorkeur een ontzettende remisestelling, zolang het maar gesloten is. De computer gaat dan vanzelf de fout in.

Voor de hedendaagse programmatuur is het spelen op standaard ideeën, zoals mataanval, gesneden koek. Een programma dat hier extreem goed in is, is misschien wel Kallisto. Het behaalde de hoogste TPR van de programma’s in het Aegon toernooi, alsmede de meeste punten (4,5 punten werden ook behaald door Rebel en Chessmaster 5000). Zie hier hoe een zeer passieve openingskeuze van grootmeester Ye leidt tot een klassieker, het commentaar is van Bart Weststrate, de programmeur van Kallisto:

Kallisto P200 MMX – IGM Ye Rongguang, Aegontoernooi (2) 1997
1.e2-e4 e7-e5 2.Ng1-f3 Nb8-c6 3.d2-d4 e5xd4 4.Nf3xd4 Ng8-e7 5.Nb1-c3 Nc6xd4 6.Qd1xd4 Ne7-c6 7.Qd4-e3 Kallisto speelde t/m 7.De3 uit het openingsboek. 7… g7-g6 8.Bc1-d2 Bf8-g7 9.Nc3-d5

Een leuk pionoffer van Kallisto. Op 9… Lxb2? komt Lc3 Lxc3 Dxc3 Tg8 Pf6± Ke7 Pxg8 Dxg8 +1.53 De hoofdvariant in de stelling na Dxg8 is Lb5 f6 0-0 De8 Lxc6 bxc6 e5 fxe5 met een score van +1.53. De zet 9… d6 die Ye speelde is meer solide dan 9… Lb2. 9… d7-d6 10.Bd2-c3 f7-f6 11.f2-f4 Bc8-e6 12.Bf1-c4 Be6xd5 13.Bc4xd5 Qd8-d7 14.f4-f5 g6xf5 15.e4xf5 Qd7-e7 16.Bd5-e6 Nc6-d8 17.0-0 Nd8xe6 18.f5xe6 0-0 19.Rf1-f5 c7-c6 20.Bc3-d4 Ra8-e8 21.Ra1-e1 c6-c5 22.Bd4-c3 h7-h6 23.Qe3-g3 Kg8-h7 24.Qg3-d3 Kh7-h8 25.Bc3-d2 Qe7-c7 26.Rf5-h5 f6-f5 27.Bd2xh6 Bg7xh6 28.Rh5xh6+ Kh8-g7 29.Rh6-h5 1-0

In het nummer dat aan het begin van het komend seizoen op u ligt te wachten kan ik u naast wat spetterende combinaties ook nog beloven een aantal spraakmakende interviews met onder andere de programmeur van Kallisto: Bart Weststrate; de visie van een schaakcomputerpionier, Jan Louwman, op het computerschaak, en misschien ook een interview van professor Jaap v/d Herik, waarin hij zich met het mes op de keel misschien wel wil uitspreken over de vraag of en zo ja wanneer PC-programma’s nu eens gehakt maken van de grootmeesters in het Aegon toernooi, die tot op de dag van vandaag nog altijd gemiddeld meer dan 70 tegen de computer gescoord hebben, daarbij aantekenend dat grootmeesterjournalisten (in tweeërlei opzicht) als Hans Ree dit percentage vet omlaag halen.

Foto uit het Aegon toernooi van 1991.